657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 86 maddesinde "Memurların kanuni
izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle
işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer
kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir.
Bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır.
Ancak, ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık,
köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik,
köy ve kasaba imamlığına ait boş kadrolara Maliye Bakanlığının izni (mahallî
idarelerde izin şartı aranmaz) ile, açıktan vekil atanabilir.
Aynı kurumdan birinci fıkrada sayılan ayrılmalar dolayısiyle atanan vekil memurlara
vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için, kurum dışından veya
açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler
ile veznedarlık görevine atananlara göreve başladıkları tarihten itibaren vekalet
aylığı ödenir.
Bu Kanuna tabi kurumlarda çalışan veteriner hekim veya hayvan sağlık memurları,
veteriner hekim veya hayvan sağlık memuru bulunmayan belediyelerin veterinerlik
veya hayvan sağlık memurluğu hizmetlerini ifa etmek üzere bu hizmetlerle ilgili
kadrolara vekalet aylığı verilmek suretiyle atanabilirler.
Yukarıda sayılan haller dışında, boş kadrolara ait görevler lüzum görüldüğü
takdirde memurlara ücretsiz olarak vekaleten gördürülebilir.
Bu Kanuna tabi kurumlarda, mali, nakdi ve ayni sorumluluğu bulunan saymanlık
kadrolarının boşalması halinde bu kadrolara işe başladıkları tarihten itibaren
vekalet aylığı verilmek suretiyle memurlar arasından atama yapılabilir."
hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun söz konusu 86 ncı maddesinde;
1- Kurum içinden,
2- Kurum dışında,
3-Açıktan vekil atanması düzenlenmiş bulunmaktadır.
Devlet Memurları Kanunun Vekalet, İkinci Görev Aylık ve Ücretleri ile Diğer
Ödemeler başlıklı 175 inci maddesinin 2 nci fıkrasında "Ancak, kurum içinden
veya diğer kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin
asilde aranan şartları taşıması zorunludur." denilmektedir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun Amir durumda olan devlet memurlarının görev
ve sorumlulukları başlıklı 10 uncu maddesinde "Devlet memurları amiri oldukları
kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri
zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını
yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik
yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan
hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez
ve borç alamaz." ve Devlet memurlarının görev ve sorumlulukları başlıklı
11 inci maddesinde de "Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde
belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle
yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.
Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine
aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir
emrinde israr eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur.
Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren
kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Acele hallerde kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen
istisnalar saklıdır." denilmektedir.
Devlet memurları atamaya yetkili amirler kurumların kuruluş ve görevlerini
düzenleyen kanunlar ile 23/4/1981 tarih ve 2451 sayılı Bakanlıklar Ve Bağlı
Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanun ve 23/6/1981 tarih ve 2477 sayılı 23/4/1981
tarih ve 2451 Sayılı Kanunun Kapsamı Dışında Kalan Kamu Kurum Ve Kuruluşlarında
Atama Usulüne İlişkin Kanunlar ile düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen açıklamalar uyarınca;
1-Devlet memurlarının vekaleten atama yapılması mümkündür.
2-İdare bu atamayı ataya yetkili makam veya inha(teklif) makamını yapması gerekmektedir.
Valiler atama yapmaya yetkili ise vekaleten de atama yapabilirler. Valiler atamaya
yetkili değil iseler vekaleten de atama yapamazlar.
3-657 sayılı Kanun ile 23/4/1981 tarih ve 2451 sayılı Bakanlıklar Ve Bağlı Kuruluşlarda
Atama Usulüne İlişkin Kanun ve 23/6/1981 tarih ve 2477 sayılı 23/4/1981 tarih
ve 2451 Sayılı Kanunun Kapsamı Dışında Kalan Kamu Kurum Ve Kuruluşlarında Atama
Usulüne İlişkin Kanunlar asalet ve vekalet dışında bir atama şekli düzenlenmemiştir.
4-Devlet memurları mevzuata uygun yapılan vekaleten atamayı kabul etmemeleri
söz konusu olamaz.
5-Mevzuata aykırı olarak yapılan atamaları ise dava etmeleri mümkün bulunmaktadır.
Dava sonuçlanana kadar vekaleten atandıkları görevi yürütmek zorundadırlar.
6-Vekaleten atama şekli usulden noksan ise yetkili makamca veya mevzuata aykırı
olarak yapılmış olması halinde de dava edilebilir.
7-Dava kazanınca vekaleten atama iptal edilebilir ancak idare sekli hatayı düzeltip
kişiyi yeniden vekaleten atamasına mani bir husus yoktur.
8-Amirleri verdikleri emirler suç teşkil etmiyor ise memurlar tarafından uygulanması
gerekmektedir.
Yazdır