2008'den sonra memur olanlar, emekli ikramiyesi alacak mı?

5510 sayılı Kanun kapsamında 2008 sonrası Devlet Memuru olanlar emekli ikramiyesi alacaklar mı? 2008 öncesi Devlet Memuru olanlar ile 2008 sonrası Devlet memuru olanlar arasında emekli ikramiyesinde farklılıklar varmıdır? Konularını sorunuz özelinde değerlendirmekteyiz.

Emeklilik ikramiyesi nedir ?

Emeklilik ikramiyesi devlet memurlarının çalışma hayatları sonunda, çalışırken kendilerinden ve devlet katkısı olarak alınan ve Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilen kesenek ve karşılıkların, hesaplama yapılarak bir anlamda çalışmalarının karşılığı ödüllendirme olarak verilmesi şeklinde değerlendirmemiz doğru olacaktır.

1-2008 yılı Ekim ayından ÖNCE DEVLET MEMURU olanların emeklilik ikramiyesi;

2008 Yılı Ekim ayı öncesinde Devlet memuru olanlar emekli olduklarında emekli ikramiyeleri 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Madde 89 hükmünde bulunan şartlara göre alabilmektedirler.

Madde 89 hükmü;

"Hizmet sürelerinin tamamı bu Kanun ve/veya 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4 üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan asker ve sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir.

Birinci fıkra kapsamına girmemekle birlikte, bu Kanun ve/veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında hizmeti bulunanlardan mülga 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet süreleri üzerinden emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı bağlananlara ise; bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi hükümlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda geçen çalışmalarının, 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenir.

İkinci fıkra uyarınca ödenecek emekli ikramiyesi, bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamına giren görevlerde geçen her tam fiili hizmet yılı ile sınırlı olarak bu görevlerden ayrıldıkları tarihteki emeklilik keseneğine esas aylık tutarı üzerinden ve aylığın başlangıç tarihindeki katsayılar dikkate alınarak ödenir. Mülga 2829 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi ile üçüncü fıkrasının son cümlesinin bu maddeye aykırı hükümleri uygulanmaz.

Yukarıdaki fıkralara göre verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler ile mülga 2829 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet süreleri üzerinden aylık bağlananlara ödenecek emeklilik ikramiyesinin hesabında bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi hükümlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda geçen ve 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona eren geçmiş hizmet süreleri ve her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla tazminat ödenen süreleri ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi ödenmiş olan süreleri dikkate alınmaz. Ancak, mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanmış olmakla birlikte, bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında hizmetleri arasında başka bir sigortalılık hali kapsamında çalışması bulunmayanların emekli ikramiyesine esas fiili hizmet sürelerinin hesabında, 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesindeki şartlar aranmaz.

......

Emekli ikramiyesini aldıktan sonra yeniden iştirakçi durumuna girenlerin tekrar emekliye ayrılmalarında, sadece sonradan geçen hizmetlerine karşılık yukarıdaki esaslara göre emekli ikramiyesi ödenir. Şu kadar ki, evvelce verilmiş olan ikramiye ile sonradan geçen hizmetler için ayrıca tahakkuk ettirilecek ikramiyenin hesabına esas alınan fiili hizmet süreleri toplamı, 30 yıldan fazla olamaz ve evvelce 30 hizmet yılı için emekli ikramiyesi ödenmiş olanlara hiçbir şekilde ikramiye farkı ödenmez.

......."

HÜKMÜN YORUMU;

- Emekli olacakları tarihe kadar tüm çalışmaları Devlet Memuru olanlar, emekli olduklarında 30 tam yılı geçmemek üzere emekli ikramiyesi alabilmektedirler.

- 30 tam yıldan fazla sürelere emekli ikramiyesi ödenmiyor.

- Emekli ikramiyesi tutarları her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı olarak verilmektedir.

- Şayet emekli olacakları tarihe kadar çalışmaları içerisinde SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı şeklinde çalışmaları olursa 1475 sayılı İş Kanunu Madde 14 hükmündeki şartlar aranıyor. Memurluktan göreve son, görevden atılma, sicilen emeklilik vb. gibi ayrılma olursa memurluk sürelerine emekli ikramiyesi ödenmiyor.

- Emekli oldukları sırada son görevleri ister Bağ-Kur, ister SSK, isterse Emekli Sandığı olsun fark etmiyor, aylık bağlanılması koşuluyla memurluk sürelerine ikramiye ödeniyor. Yeter ki, memurluktan ayrılma durumu İş Kanunu hükümlerine göre ikramiye ödenebilecek şekilde olması gerekir.

- İş Kanunu hükümlerine göre emekli ikramiyesi ödenebilmesi;

- Askerlik sebebiyle isteğiyle görevinden ayrılanlar

- Evlenen kadınların işinden bir yıl içerisinde ayrılanlar,

- Emeklilik sebebiyle ayrılanlar,

- 8 Eylül 1999 öncesi başlayıp da bu tarihten sonra istifa edenlerden, 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün hizmetleri bulunanlar,

8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanlardan 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 gün hizmetleri bulunanların veya sigortalılık süresi olmaksızın 7000 gün hizmetleri bulunanlardan istifa edenler,

2 -2008 yılı Ekim ayından SONRA İLK DEFA DEVLET MEMURU olanların emeklilik ikramiyesi;

2008 Yılı Ekim ayı sonrasında ilk defa Devlet memuru olanlar emekli olduklarında emekli ikramiyeleri 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 82 hükmünde bulunan şartlara göre alabilmektedirler.

"1) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan;

a) 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık bağlanan ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı çalışma sürelerinin tamamı 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçmiş olanlara,

b) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinin birden fazlasına tabi olarak çalışmış olmakla birlikte, anılan Kanun hükümlerine göre aylık bağlandığı sırada son defa uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta olanlara,

c) 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık bağlandığı sırada uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmış olanlara,

d) Yaşlılık toptan ödemesi yapılmış olup uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmış olanlara,

e) Uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta iken ölenlerin ölüm aylığı bağlanan veya ölüm toptan ödemesi yapılan hak sahiplerine,

f) Ölüm tarihi itibariyle uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta kolları açısından son olarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmış olanların ölüm aylığı bağlanan veya ölüm toptan ödemesi yapılan hak sahiplerine,

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, 5510 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (21) numaralı bendinde belirtilen kamu idarelerinde aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süreleri esas alınarak emekli ikramiyesi; anılan Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre aylığa veya toptan ödemeye hak kazanan sigortalıların emeklilik ikramiyesine ilişkin azami süre, hesap yöntemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme unsurları ile bu ödeme unsurlarına hak kazanma şartlarına ilişkin esas ve usüller, ödeme unsurlarının ikramiye hesabına esas alınan oran ve/veya miktarları dikkate alınarak ödenir. Ancak, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süreleri esas alınarak emekli ikramiyesi ödenebilmesi için; iş kanunlarına tabi olarak çalışmış olanların iş sözleşmelerinin kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olması, sözleşmeli personel statüsünde çalışmış olanların ise hizmet sözleşmelerinin ilgili mevzuatına göre iş sonu tazminatı veya aynı mahiyette olmakla birlikte başka bir adla ödenen tazminata hak kazanılmasını gerektirecek şekilde sona ermiş olması şarttır. Ayrıca, bu kişilerin, her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla tazminat ödenen süreleri ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi ödenmiş olan süreleri, emekli ikramiyesinin hesabında dikkate alınmaz.

......"

HÜKMÜN YORUMU;

- Emekli olacakları tarihe kadar tüm çalışmaları Devlet Memuru olanlar, emekli olduklarında 30 tam yılı geçmemek üzere emekli ikramiyesi alabilmektedirler.

- 30 tam yıldan fazla sürelere emekli ikramiyesi ödenmiyor.

- Emekli ikramiyesi tutarları her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı olarak verilmektedir. Yeni memurun emekli ikramiyesi tutarı ile eski memurun emekli ikramiyesi tutarı aynı olmaktadır.

- Şayet emekli olacakları tarihte Devlet memuru olmayıp, SSK veya Bağ-Kur lu olurlarsa Emekli Sandığınca veya Bağ-Kur veya SSK. ca aylık bağlansa dahi emekli ikramiyesi alamıyorlar. Eski memurlar bu durumda alabiliyor iken yeni memurlar bu durumda alamıyorlar. Eski memur, yeni memur açısından birinci farklılık bu durumdur. İkinci farklılık da, eski memurlar İş Kanunu hükümlerine tabi tutulmuş iken yeni memurlar İş Kanununa tabi tutulmamışlardır. Bu durum yeni memurlar için avantajlı bir durum olarak görünmektedir.

-

BU BAĞLAMDA SONUÇ DEĞERLENDİRMEMİZ

5510 sayılı Kanun kapsamında Devlet memuru olanlar da emekli ikramiyesi alabileceklerdir. Yeni memur için 5434 sayılı Kanunun Ek Madde 82 hükmü, eski memur için ise 5434 sayılı Kanunun Madde 89 hükmü uygulanacaktır.

EMEKLİ İKRAMİYESİ KONUSUNDA GENEL DEĞERLENDİRMEMİZ;

- Sigortalı çalışanlar ile devlet memuru olarak çalışanlara ödenen kıdem tazminatı ile emeklilik ikramiyesi hesaplama sistemi farklıdır.

- Sigortalı olarak çalışanlarda uzun vadeli sigorta kollarına tabi yatırdıkları prim -almakta oldukları ücretlerin tamamı üzerinden- esas alınmakta,

- Memur olarak çalışanlarda ise emekli keseneklerine esas aylıklar üzerinden kesilen kesenek ve karşılık tutarları esas alınmaktadır.

- Devlet memurları için yapılan bu hesaplamada yalnızca intibakları, taban aylığı, kıdem aylığı, en yüksek devlet memuru aylığına karşılık gelen ek göstergeler itibariyle belirli oranları dikkate alınmakta, ancak görevde iken alınan diğer ödeme ve yardımlar -görev ücretleri- esas alınmamaktadır.

- Bu durum ise devlet memurları aleyhine olan bir resmi ortaya çıkarmakta, devlet memurunun 30 yıl üzerinden alacağı emeklilik ikramiyesi parası ile işçinin 30 yıla karşılık alacağı kıdem tazminatı parası arasında azımsanmayacak derecede farklı bir meblağ oluşmaktadır.

- Ayrıca, 5434 sayılı Kanunun 89 ve ek 82 nci maddelerinde yer alan hükümlerle, devlet memurlarında emeklilik ikramiyesinin üst sınırı 30 yılla sabitlenmiştir. Yine görev yapılan ay küsuratlarına da emeklilik ikramiyesi tutarı ödenmemektedir. Not; Anayasa Mahkemesi sitesinde açıkladığı konu, Ankara 10. İdare Mahkemesinin 8.6.1949 günlü, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun, 17.1.2012 günlü, 6270 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 1. maddesi ile değiştirilen 89. maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "...verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler...dikkate alınmaz." ibaresinin iptaline karar verilmesi isteminin Anayasa Mahkemesinin gündeminde olduğu)

- Bu nedenle; günümüz şartlarına göre, kamu görevini yürütmekte olan bir devlet memuruna ödenecek olan emeklilik ikramiyesi tutarında esas alınacak hesaplama sisteminin değiştirilmesi ve görevde alınan ücretin karşılığı bir ödeme yapılmasının, Emeklilik ikramiyesi hesaplamasında ay küsuratlarının da dahil edilerek üst sınır olan 30 yıllık sınırın da kaldırılmasının,

Doğru ve haklı bir değerlendirme olacağını düşünmekteyiz.