Eşi isteğe bağlı sigortalı olan memur, aile yardımı ödeneği alır mı?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Tedavi Yardımı başlıklı 209'uncu maddesinde; " Devlet memurları ile [her hangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan] eşlerinin veya bakmakla yükümlü oldukları ana, baba ve (...) [ikiden fazla dahi olsa aile yardımı ödeneğine müstehak] çocuklarının hastalanmaları halinde, evlerinde veya resmi veya özel sağlık kurumlarında ayakta veya yatarak tedavileri kurumlarınca sağlanır. Ancak tedavi giderleri ve yol masraflarının ödenebilmesi için, tedaviye resmi tabip raporu ile lüzum gösterilmesi şarttır." hükmü yer almaktadır. 657 sayılı Kanunun210 uncu maddesinin son fıkrasında yer alan "209 uncu madde ile bu madde hükümleri Maliye ve Sağlık Bakanlıklarının görüşleri alınmak suretiyle Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak yönetmeliğe göre uygulanır." hüküm gereğince Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği'nde kimlerin yararlanacağı ve tedavinin usul ve esasları belirtilmiştir.

Anılan Yönetmeliğin tedavi ve yol giderlerinin kimler için, hangi hal ve şartlarda sağlanacağı tedavi ve yol giderlerinden yararlanacak olanlar başlıklı 3 üncü maddesinin (d) bendinde "Devlet Memurunun aile yardımı ödeneğine hak kazanan çocukları," denilmekte bakmakla yükümlü olduğu kişileri bildirme başlıklı 40 ıncı maddesinde "Her Devlet memuru, tedavi yardımından yararlanabilecek eşi, bakmakla yükümlü olduğu ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarını gösterir bir beyanname vermekle yükümlüdür. (Örnek 6)[1].
Tedavi yardımından yararlanacak ana ve babanın birden fazla Devlet memuru (bu yönetmeliğin 48 inci maddesi kapsamına giren kurumlar personeli dahil) olan çocukları varsa, bu ana ve baba çocuklarından birinin beyannamesinde gösterilir.
Beyannamede gösterilen şahısların durumunda bir değişiklik meydana geldiğinde memur 15 gün içinde yeniden bir beyanname düzenleyerek ilgili mercie verir.
Karı ve kocanın her ikisinin de bu Yönetmelikten yararlanan memur olması halinde aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklar anne veya babadan yalnız biri tarafından düzenlenecek beyannamede, boşanma ve ayrılık vukuunda ise, mahkeme çocuğun velayetini hangi tarafa vermişse, çocuk onun tarafından düzenlenecek beyannamede gösterilir." hükmü yer almaktadır.

Çocukların tedavi yardımından faydalanmalarını ikiden fazla dahi olsa aile yardımına müstehak olmalarına ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak beyan etmelerine bağlanmıştır. Beyan usulü yukarıda yer verilen Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik ile düzenlenmiştir. Bakanlar Kurulu bu yetkiyi 657 sayılı devlet memurları Kanununun 210 uncu maddesinin belirtilen son fıkrasından almıştır. Bu çerçevede anılan Yönetmelik usul ve esası düzenlemiş yönetmelik ekinde de beyannamenin örneğini yayımlamıştır.

Devlet memurunun çocuklarının tedavi yardımının memurun kurumunca ödenmesi memurun çocuğunun aile yardımı ödeneğine müstehak olması ve Mezkur yönetmelik hükmü uyarınca beyanname vermesine bağlanmıştır.

Aile yardımı ödeneğine müstehak olma durumunu inceleyecek olursak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Aile Yardımı Ödeneği başlıklı 202 nci maddesinde "Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir.
Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 250, çocuklarından her biri için de 50 gösterge rakamının(72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Ancak ikiden fazla çocuk için aile yardımı ödeneği verilmez. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 5 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıdaki fıkralar hükmü uygulanır.
Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.
Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir." hükmü ve aile yardımı ödeneğine hak kazanma başlıklı 204 üncü maddesinde "Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır." hükmü ile aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme 205 inci maddesinde "Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder."hükümleri ile düzenlenmiş bulunmaktadır.

Bu fıkrada yer alan eş için ödenecek aile yardımı ödeneği rakamı 3.4.1997 tarih ve 97/9238 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de 700'e yükseltilmiştir Anılan Bakanlar Kurulu Kararı 4.4.1997tarih ve 22954sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır.

Diğer taraftan, Aile Yardımı Ödeneğinin Ödeme Usulü anılan Kanunun 203üncü maddesinde yer alan "Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte ödenir.
Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir.
Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez."hüküm ile belirlenmiştir.
Ayrıca, idarenin memura bu yardımın ödenmesi için Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde belirtilen beyannamenin verilmesi gereklidir.

657 sayılı Kanunun mezkur 203 üncü maddesi ödeme usulüne ve Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği hükmü uyarınca talep edilen belge de ödenmeye ilişkin olup hak kazanmaya ilişkin değildir.

Yukarıda yer verilen hükümler çerçevesinde aile yardımı ödeneği ödenmesi gerektiğinden Bağ-Kur isteğe bağlı sigortalı olan devlet memurunun eşine 657 sayılı Kanunun 202 nci madenin "her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için" hükmü uyarınca ödenmesi gerekmektedir.

Bağ-Kurdan isteğe bağlı sigortalı olan ve Bağ-Kur dan tedavi yardımı almayan devlet memurunun eşinin tedavi giderleri 209 uncu maddesinde yer alan "her hangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan] eşlerinin" tedavi giderleri kurumlarınca karşılanır hükmü uyarınca kumrunuzca karşılanmasında gayri hukuki bir durum bulunmamaktadır. Detay için tıklayın.