Zorunlu hizmet kurasına katılacak uzman doktorun eş durumundan tayini nasıl olur?

21.06.2005 tarihinde kabul edilen 5371 sayılı kanun ile Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa eklenen Ek Madde 3 de doktorların zorunlu hizmete tabi oldukları hükmü getirilmiştir. Sözü edilen kanun ile 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa eklenen ek 4. madde ile zorunlu hizmet atamaların kura ile yapılacağı ancak, eş durumu ve sağlık durumu mazereti olanların bunun dışında olduğu belirtilmiştir.

Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliğinde ise ?bir mazerete dayalı atamalar? başlıklı 18-21. maddelerinde eş durumu ve sağlık durumu atamaları bir mazeret ataması olarak belirtilerek yönetmelikte her iki durum atamaları da ayrı ayrı ele alınıp düzenlenmiştir. Diğer taraftan sözü edilen yönetmelik ile bu yönetmeliğe de dayanak olan Başbakanlık tarafından çıkarılan memurların atama ve nakil yönetmeliğinde eş durumu atamasının gerçekleştirilebilmesi için her iki eşin de memur olma şartı aranmaktadır. Sizin gibi eşi SSK, Bağ-Kur gibi sandıklara prim ödeyerek serbest çalışan personelin atamalarına ilişkin düzenleme ise Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliğinin ?Olağanüstü ve Özel Durumlarda Yer Değişikliği? başlıklı 21. maddesinde düzenlenmiş, mazeret olarak sayılan eş durumu atamasının düzenlendiği madde kapsamı dışında bırakılmıştır.

5371 sayılı kanun ile 3359 sayılı kanuna eklenen Ek 4. maddedeki ?Eş durumu ve sağlık mazereti nedeniyle yapılacak atamalar hariç personelin görev yerleri, tercih hakkı verilmek sureti ile kurayla belirlenir.? Hükmü ile beraber yönetmelikteki yukarıda açıkladığımız maddeleri birlikte değerlendirdiğimizde; personelin serbest çalışan eşinin bulunduğu yere atanmasını eş kurası ataması içinde değerlendirilemeyeceği kanaatine varmaktayız.

Ancak, eşi SSK, Bağ-Kur gibi sandıklara prim ödeyerek serbest çalışan personelin tüm bunlara rağmen, zorunlu hizmet kurasından sonra 5371 sayılı kanun ile Temel Sağlık Hizmetleri Kanununa eklenen Ek: 6. maddede belirtilen ?Devlet hizmeti yükümlülüğünü yapmakta olan personel, mazeret ve zorunlu haller dışında başka yere atanamaz.? hükmü gereğince yönetmeliğin 21. maddesi doğrultusunda nakil isteme imkânı bulunmaktadır. Biz Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 21. maddesinde düzenlenen Olağanüstü ve Özel Durumlarda Yer Değişikliği?ni yukarıdaki kanun metninde yer alan ?zorunlu haller? kapsamında değerlendirmekteyiz.

Eş durumu atamalarıyla ilgili olarak bir değerlendirme yapacak olursak; Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliği 3. maddesinde yönetmeliğin hazırlanmasındaki dayanak belirtilmiştir. Bu dayanaklardan biriside 19/4/1983 tarihli ve 83/6525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliktir. Söz konusu yönetmelik ise dayanağını DMK?nun 2 ve 72. maddelerden almaktadır. Yönetmeliğin 12. maddesinde Sağlık Durumu ve Eş Durumu özür grubu atamaları olarak değerlendirilmiş, 14. maddesinde de Eş Durumu ataması düzenlenmiştir. Personelin eş durumu atamasından yaralanabilmesi için eşinin Devlet Personel Dairesi Kurulması Hakkındaki 13.12.1960 tarih ve 160 sayılı Kanuna tabi bir kurumda memur statüsünde çalıştığını, görev yeri belgesi ve nüfus kâğıdı örneği ile belgelendirmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Böylece eşi memur olmayan personelin kurum içi ataması eş durumu ataması kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu yönetmeliği esas dayanak alan Sağlık Bakanlığı yönetmeliğinde de durum ayın şekilde değerlendirilmiştir. Ancak sağlık bakanlığı bu tür personelin atamalarını yönetmeliğin Olağanüstü ve Özel Durumlarda Yer Değişikliği başlıklı maddesinde düzenlemesine rağmen, özel kanunlarda eş durumu ataması imkanı verilen personelden eşi memur olmayanların atamaları, yönetmeliklerle eş durumu kapsamının daraltılması nedeniyle, imkansız hale gelmiştir. Bu durumda eşi memur olmayanların, mesela 5371 sayılı kanunla mazeret kurasına katılma imkânı verildiği halde, yönetmelikteki eş durumu kapsamının daraltılması nedeniyle mağdur olmalarını kaçınılmaz kılmaktadır. Bu durumda; 19.4.1983 tarihli ve 83/6525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 14. maddesinin yeniden düzenlenmesi kanaatindeyiz. Bu madde kapsamına, aile birliğini sağlama açısından, eşi memur olmayan personelin de alınması uygun olacaktır.

Yöneltilen sorunun ikinci kısmına geçecek olursak; mecburi hizmet bittikten sonra eşinizin yanına tayin isteyebilirsiniz. Olağanüstü ve Özel Durumlarda Yer Değişikliği nedeniyle Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliği gereğince müracaat ederek bunu gerçekleştirme imkânı var. Sizin durumunuzda olan yani; Sağlık Bakanlığı personeli olup da, memur olmayan ancak eşi SSK ya da Bağ-Kur primi ödeyen personelin nakilleri ile ilgili düzenleme sözü edilen yönetmeliğin 21. maddesinde düzenlendiği dikkate alındığında, söz konusu düzenleme doğrultusunda eşinizin SSK ya da Bağ-Kur?a en az dört yıl; müracaat tarihi itibari ile son bulunduğu yerde kesintisiz en az iki yıl prim ödediğini belgelendirmeniz halinde; eşinizin bulunduğu yere atanma talebiniz; atanmak istediğiniz yerdeki standardın uygun olması kaydıyla sözü edilen Yönetmelikte belirtilen atama ve yer değiştirme dönemlerine bağlı kalınmaksızın genel hükümler çerçevesinde işlemler tesis etmek suretiyle değerlendirilecektir. Eşinizin çalışmakta olduğu yerden işyeri belgesi, vergi dairesi veya ilgili meslek kuruluşundan alınacak işyerinin faaliyette olduğunu gösterir belge ve prim ödediğinizi gösterir belgeleri Bakanlığa intikal ettirmek üzere İl Sağlık Müdürlüğüne teslim etmeniz, ayrıca bu şekilde atamanızın yapılması halinde bu belgeleri her yıl Ocak ayında çalıştığınız kuruma bildirmeniz gerekmektedir.