Hangi memurlar iş güvenliği uzmanı olabilir?

657'DE YER ALAN HÜKÜM

Devlet memurlarının hangi işleri yapamayacağı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" başlıklı değişik 28 inci maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir:

"Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, meslekî faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz.

(Değişik ikinci fıkra: 8/8/2011-KHK-650/38 md.) Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri görevleri, özel kanunlarda belirtilen görevler ile kurumundan izin alınmak kaydıyla yapılan insanî ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar bu yasaklamanın dışındadır.

Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler."

Bu hüküm ile genel olarak memurun ticaret ve gelir getirici faaliyetleri yasaklanmış olup, bu yasağın istisnaları da yine maddede belirtilmiş bulunmaktadır. Maddede çok önemli bir istisna bulunmaktadır. O da şudur: Özel kanunlarla belirtilen görevler istisnadır.

İŞ SAĞLIĞI KANUNUNDA YER ALAN HÜKÜM

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bu anlamda bir istisnadır.

20/06/2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde İş güvenliği uzmanı şu şekilde tanımlanmıştır:

"İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,”

“İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları” başlıklı 8 inci maddesinde ise şu düzenleme yer almaktadır:

“(7) Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.”

YÖNETMELİKTE YER ALAN HÜKÜM

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik 27.11.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin 4. maddesinde İş güvenliği uzmanı, "İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş mühendis, mimar veya teknik elemanı," şeklinde,

"Teknik eleman" ise "Teknik öğretmenler ile üniversitelerin fen veya fen-edebiyat fakültelerinin fizik veya kimya bölümleri veya iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını," şeklinde tanımlanmıştır.

Yukarıda yer verilen açıklamalar uyarınca;

1- Devlet memurlarının, mesai saatleri dışında da olsa gelir getirici faaliyetlerde bulunmaları, 657/28. madde ile yasaklanmıştır.

2- İş güvenliği uzmanlarının Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanlardan olması gerekmektedir. Teknik elemandan ne anlaşılması gerektiği yönetmelikte mezuniyete göre açıklanmıştır.

3- 6331 sayılı Kanunda, Kamu kurum ve kuruluşlarda çalışanların iş güvenliği uzmanı olarak kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilecekleri düzenlenmiştir. Ayda en fazla 80 saat ve saat başına 200 gösterge rakamının aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda ödeme yapılabileceği öngörülmektedir.

4- Kanunun 3. maddesinde sadece mühendis, mimar veya teknik elemanlara iş güvenliği uzmanlığı belgesi verileceği öngörülmüştür. Ancak burada bir kadrodan bahsedilmemiştir. Yönetmelikte teknik eleman tanımlanırken "mezuniyet" üzerinden açıklama yapılmıştır. Bu bağlamda teknik bir öğrenim mezunu olan teknik öğretmenler ile fizik, kimya gibi mezunlarının (öğretmenler dahil) iş güvenliği uzmanı olarak kamu kurumlarında görevlendirilmelerinin mümkün olduğunu düşünüyoruz.