Memuriyet hizmeti olmayanlar kamu denetçiliği kurumuna atanabilir mi?

Kamu denetçiliği kurumuna kimler uzman olarak atanabilir?

14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunun “Geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında “(4) Başdenetçi ve denetçilerin seçimi tamamlandıktan sonra Başdenetçi tarafından doksan gün içinde; bir defaya mahsus olmak ve ekli listede yer alan Kamu Denetçiliği Uzmanı unvanlı serbest kadro adedinin yüzde ellisini geçmemek üzere, 25 inci ve 26 ncı maddelerdeki şartlar aranmaksızın, doktora yapmış üniversite öğretim elemanları veya kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlardan kamu denetçiliği uzmanı olarak atama yapılabilir. Kamu denetçiliği uzmanı olarak atanacakların mesleklerinde en az beş yıllık deneyime sahip olmaları gerekir.”denilmektedir.

6328 sayılı Kanunun “Kamu denetçiliği uzman yardımcılığı” başlıklı 25 inci maddesinde “(1) Kamu denetçiliği uzman yardımcılığına atanabilmek için, Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlar yanında aşağıdaki nitelikler de aranır:

a) Dört yıllık eğitim veren fakültelerden veya bunlara denkliği kabul edilmiş yurt içi veya yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak.

b) Yapılacak giriş sınavında başarılı olmak.

c) Sınavın yapıldığı yılın ocak ayının ilk günü itibarıyla otuzbeş yaşını doldurmamış olmak.” şartları aranmaktadır.

“Kamu denetçiliği uzmanlığı” başlıklı 26 maddesinde ise “(1) 25 inci maddeye göre kamu denetçiliği uzman yardımcılığına atananlar, en az üç yıl çalışmak kaydıyla açılacak yeterlik sınavına girmeye hak kazanırlar. Sınavda başarılı olanlar, Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde puan veya uluslararası kabul görmüş yabancı dil seviye tespit sınavlarından bu puana denk puan almış olmak şartıyla kamu denetçiliği uzmanı unvanını alırlar. Sınavda başarılı olamayanlar, istekleri hâlinde Kurumunda veya Devlet Personel Başkanlığınca diğer kamu kurum ve kuruluşlarında uygun kadrolara atanırlar.

(2) Kamu denetçiliği uzman yardımcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlik sınavının şekli ile kamu denetçiliği uzman ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir.” hükmü amirdir.

657 sayılı Kanunun “Genel ve özel şartlar” başlıklı 48 inci maddesinde “Devlet memurluğuna alınacaklarda aşağıdaki genel ve özel şartlar aranır.

A) Genel şartlar:

1. Türk Vatandaşı olmak,

2. Bu Kanunun 40 ncı maddesindeki yaş şartlarını taşımak,

3. Bu Kanunun 41 nci maddesindeki öğrenim şartlarını taşımak,

4. Kamu haklarından mahrum bulunmamak,

5. (Değişik: 23/1/2008-5728/317 md.) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (…)

zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.

6. Askerlik durumu itibariyle;

a) Askerlikle ilgisi bulunmamak,

b) Askerlik çağına gelmemiş bulunmak,

c) Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak,

7. 53 üncü madde hükümleri saklı kalmak kaydı ile görevini devamlı yapmasına engel olabilecek (…)akıl hastalığı

bulunmamak.

B) Özel şartlar:

1. Hizmet göreceği sınıf için 36 ve 41 nci maddelerde belirtilen öğretim ve eğitim kurumlarının birinden diploma almış olmak,

2. Kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak.” hükmü yer almamaktadır.

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun “Sınav şartı” başlıklı 50 maddesinde “Devlet kamu hizmet ve görevlerine Devlet memuru olarak atanacakların açılacak Devlet memurluğu sınavlarına girmeleri ve sınavı kazanmaları şarttır.

Sınavların yapılmasına dair usul ve esaslar ile sınava tabi tutulmadan girilebilecek hizmet ve görevler ve bunların tabi olacağı esaslar Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir genel yönetmelikle düzenlenir.” hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun “Memurların bir kurumdan diğerine nakilleri” başlıklı 74 üncü maddesinde nakillerin usulü belirtilmektedir.

6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında hükmün 657 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi veya 50 maddesi veya diğer hükümlerinin uygulanmayacağı hükmü değildir.

Öyle olmuş olsa 657 sayılı Kanunun 74. maddesi uyarınca kurumlar arası nakilde aranan muvafakat alınmadan atama yapılmasını doğurur. Anılan hüküm uyarınca "muvafakat almadan atama yapılmasından bahsedilemez" veya kurumlar muvafakat vermeye zorlanamaz.

Muvafakat hususunda genel hükümler uygulanacaktır. Atanmada diğer tüm hükümlerinin uygulanmaz bir yargıya olaşmak doğru olmaz. O zaman 657 sayılı Kanunun 36, 68, 71, 74, 92 veya diğer hiçbir hükmünün uygulanmaması gerekmektedir.

Kamu denetçiliği kurumuna uzman atamalarında Kanun koyucu, “657 sayılı Kanunun hiçbir hükmünün uygulanamayacağı” ifade etmiştir demek, TBMM'nin manevi şahsiyetine hakaret sayılacağı değerlendirmekteyim. TBMM 657 sayılı Kanunun bütün hükümlerinin uygulanmayacağını ifade edilmedi ise yorum yolu ile Kanunun kapsamının genişletilmesi kanunlara ve hakkaniyete aykırıdır.

6328 sayılı Kanunun “Personele uygulanacak hükümler ile personelin mali ve sosyal hakları” başlıklı 27 inci maddesinin 1 inci fıkrasında (1) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda Kurum personeli hakkında Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır.”ifadesi yer almaktadır

Söz konusu hükümlerin birlikte değerlendirilmesi uyarınca kamu Denetçiliği Kurumu Kamu denetçiliği uzmanları hakkında;

-657 sayılı Kanunun Hükümlerinin uygulanması,

-Kadroların 190 sayılı KHK eki cetvellerde yer alması,

-6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında bu atamalarda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun bütün hükümlerinin uygulanamayacağı hükmünün bulunmaması,

-6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında uzman kadrolarına atanacaklarda uygulanmayacak hükümler sınırlandırılmış olduğu,

-6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında farklı statülerde geçen hizmetlerin memuriyette değerlendirileceğine ilişkin düzenlemenin yer almaması

değerlendirildiğinde sözleşmeli personelin 6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrası hükmü uyarınca uzman kadrolarına atanmasının kanunen mümkün bulunmamaktadır.

Kanunlara aykırı olarak yapılan haklar kazanılmış hak teşkil etmez.

Kanuna aykırı işlemler idare tarafından her zaman geri alınabilir.

Kanuna aykırı işlemleri tesis eden idarecilerin cezai ve mali sorumlulukları bulunmaktadır.