Görevde yükselmede, yedeklerden atama uygulamasında, ayrım yapılabilir mi?

Görevde Yükselme Genel Yönetmelikte yedeklerden atanma hususuna ilişkin olarak 12/C maddesinde şu hüküm yer almaktadır:

"Duyurulan kadro veya pozisyonlardan;
a) Atanma şartlarını taşımadıkları için sınavların geçersiz sayılması veya bu sebeple atamaların iptal edilmesi, atanılan göreve geçerli bir mazeret olmaksızın süresi içinde başlanmaması ya da atanma hakkından vazgeçilmesi,
b) Emeklilik, ölüm, memurluktan çekilme veya çıkarılma, başka unvanlı kadro veya pozisyonlara ya da başka bir kuruma naklen atanma, sebepleriyle boş kalan veya boşalanlara,
başarı sıralamasının kesinleştiği tarihten itibaren altı aylık süreyi aşmamak üzere aynı unvanlı kadro veya pozisyonlar için yapılacak müteakip sınava ilişkin duyuruya kadar, 12/B maddesine göre kurumlarca belirlenmiş olması halinde yedekler arasından başarı sıralamasına göre atama yapılabilir."

Bu maddeden şu sonuçlar çıkmaktadır:

1- Başka bir kuruma naklen atanma sonucu kadronun boşalması, yedeklerden atama yapılmasına imkan veren bir durumdur.

2- Yedeklerden atama, aynı unvanlı kadro için yapılacak bir sonraki sınav duyurusuna kadar devam edebilir.

3- Ancak, yedeklerden atama yapılacak süre, her durumda altı ayı geçemez.

4- Yedeklerden atama yapılması, kurumsal yönetmeliklerde bağlayıcı bir hüküm yer almıyorsa, her halükarda kurumların takdirindedir.

İçişleri Bakanlığının görevde yükselme yönetmeliğinin 19 uncu maddesinde, "Görevde yükselme ve/veya unvan değişikliği sınavında o dönem için duyuruda bildirilmek şartı ile en fazla ilan edilen kadro sayısı kadar aday başarı sıralamasına göre yedek olarak belirlenebilir." hükmü vardır. Aynı Yönetmeliğin 23 üncü maddesinde ise, "Atanma şartlarını taşımadıkları için sınavların geçersiz sayılması veya bu sebeple atamaların iptal edilmesi, atanılan göreve geçerli bir mazeret olmaksızın süresi içinde başlanılmaması ya da atanma hakkından vazgeçilmesi, emeklilik, ölüm, memurluktan çekilme veya çıkarılma, başka unvanlı kadro veya başka bir kuruma naklen atanma sebepleri ile boş kalan veya boşalan kadrolara; başarı sıralamasının kesinleştiği tarihten itibaren altı aylık süreyi aşmamak üzere aynı unvanlı kadrolar için yapılacak müteakip sınava ilişkin duyuruya kadar yedekler arasından başarı sıralamasına göre atama yapılabilir." hükmü mevcuttur. Bu hüküm, Genel Yönetmelikte yer alan düzenlemeyle uyumludur.

Bu düzenlemelerden, İçişleri Bakanlığının yedek listesi belirleme ve bu listeden atama yapma hususunda takdir hakkı olduğu anlaşılmaktadır. Ancak bahsettiğiniz olayda, idarenin takdir hakkını aşan bir durum söz konusudur. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu; 3'üncü maddesiyle öngörüldüğü şekilde, "sınıflandırma", "kariyer" ve "liyakat" ilkeleri üzerine inşa edilmiştir. Bahsedilen Kanun'un 2 nci maddesinde, "kariyer ilkesi"; "Devlet memurlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanını sağlamaktır." şeklinde; "liyakat ilkesi" ise "Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır." şeklinde tanımlanmıştır. Genel Yönetmeliğin 1'inci maddesi de, "Bu Yönetmeliğin amacı, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak, Devlet memurları ile 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki kamu iktisadi teşebbüslerinde görev yapan sözleşmeli personelin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir." hükmünü getirmiştir.

İdare Mahkemelerinin ve Danıştayın görevde yükselme ve unvan değişikliği mevzuatına ilişkin vermiş olduğu hemen hemen tüm iptal kararlarında da liyakat ve kariyer ilkelerine aykırılık hususu öne çıkmaktadır. İçişleri Bakanlığı, yedek listesi belirleme ve belirlediği bu yedek listesinden 6 ay içerisinde atama yapma hususunda takdir hakkına sahiptir. Ancak Kurumun bu takdir hakkını aynı durumdaki tüm memurlar için eşit koşullarda uygulama yükümlülüğü bulunmaktadır. Kurumun yedek listesinden atama yapma kararı verdikten sonra bu listede yer alan personel arasında ayrıma gitmesi hukuki değildir. Yedeklerden atama yapılması mümkün bulunan 6 aylık süre dolmamışsa konuyu hızlıca Kamu Denetçiliği Kurumuna iletmeniz; 6 aylık sürenin dolmuş olması durumunda da usulüne uygun olarak idari yargıya başvurmanızın doğru olacağı kanısındayız.