Hizmet akdi ile çalışılan süreler için, emeklilikte, makam tazminatı verilir mi?

Makam tazminatı konusu ilk defa 1984 yılında çıkarılan 241 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile gündeme gelmiştir. Bu kararname ile, bazı kamu görevlilerine makam tazminatı ödenmiş, daha sonra kamu görevlileri kapsamı genişletilmiştir.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa eklenen ek 68 inci madde hükmü ile de, makam tazminatı ödemeleri emeklilere, bilahare dul ve yetimlere de yansıtılmıştır.

Makam Tazminatı nedir?

Makam tazminatı, yasal düzenlemelerle aylıklara ilave olarak yansıtılan bir ödeme şeklidir. Kamu görevinde üst yönetici kadrolarında bulunanlara yapılan ödüllendirme de denilebilir.

Ancak, bu uygulama üst yönetici kadrolarında bulunanlarla sınırlı kalmamış, kendi özel kanunları gereği mali ve sosyal hakları düzenleyen kurumlarda görev yapan ve yönetici kadrolarında bulunmayan personele de zamanla yaygınlaştırılmış bir uygulamadır.

Makam tazminatı, yasal düzenlemelerle tespiti yapılan belli bir rakamın, güncel memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutarın, emekli aylık tutarına eklenmesi suretiyle yapılan bir ödeme tutarı olmaktadır.

Makam Tazminatı neden yalnızca kamu görevlilerine ödenmektedir?

Makam tazminatı ödenmesine dair yasal hükümler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda ve yine devlet memurlarının sosyal güvenliklerine ilişkin hükümlerin yer aldığı 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinde bulunmaktadır.

İş Kanununa tabi hükümlerde ise böyle bir düzenleme yoktur.

İş Kanunu hükümlerine böyle bir hüküm konulabilir mi?

İş Kanunu hükümlerine tabi olanlar, kamu ve özel işyerlerinde çalışmaktadırlar. Durum böyle olunca iş kanunu hükümlerine tabi olanların da ayrılması gerekir. Bu ise bu konuda yapılacak düzenlemeyi de olumsuz etkileyeceğini göstermektedir.

İş Kanununa tabi yapılan görevin karşılığı kamu görevi makam tazminatına hak kazanılan bir görev ise ve kişi iş kanununa tabi görev yaptıktan sonra kamu görevine geçtiğinde makam tazminatına hak kazanabilir mi?

İş Kanunu hükümlerine tabi Genel Müdürlük yapan, bu görevinden sonra kamu görevine başlayan kişi, Genel Müdürlük görevini 657 sayılı Kanuna tabi bir kadroda yapmadığı için makam tazminatı alamayacaktır.

Yukarıda yapmış olduğumuz değerlendirmeler, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlük tarihi olan 2008 yılı Ekim ayı başından önce devlet memurluğu pozisyonunda görev yapanlarla ilgili bulunmaktadır.

2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa devlet memurluğu pozisyonunda görev yapanlardan emekliye ayrılacak olanlar hakkında bağlanacak olan aylıklarda prime esas kazanç sistemi esas alınacağından, makam tazminatı ödemesi adı altında bir ödemede bulunmamaktadır.

Sonuç Değerlendirmemiz;

2008 yılı Ekim ayı başından önce devlet memurluğu görevini yapmakta olanlar ile emekli olanlardan makam tazminatına müstehak görevlerde bulunmayanlara (Makam tazminatına müstehak görevler 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ekli cetvelde ve kendi özel kanunları olan kamu kurumlarına ait görevlerde bu kanunlarda yer almaktadır) yönelik düzenleme, 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 5434 sayılı Kanunun ek 68 inci maddesinde yapılmış, ancak bu hükmün yürürlüğe girmesine fırsat verilmeden yine kanun yapıcı tarafından iptal edilmiştir.

Durum böyle olunca, kendi özel kanunları gereği, şef, müdür, doktor, avukat, uzman, mühendis vb. gibi ünvanlarda bulunanlara da makam tazminatları verildiği bilindiğinden, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi görev yapan şef, uzman, müdür, doktor, avukat, mühendis vb. gibi makam tazminatına müstehak görevlerde sayılmayanlara da verilmesine yönelik bir düzenlemenin yapılmasının uygun olacağını değerlendirmekteyiz.

Aynı şekilde, kamu kesiminde sigortalı olanlardan üst düzey yöneticilerinin de emekliliklerinde bu ödemeden yararlanmaları gerektiğini düşünmekteyiz.

Zira, benzer bir düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4 üncü maddesinin onbirinci fıkrasında yapılmış, hiç devlet memurluğu hizmeti bulunmayanlar dahil 506 veya 1479 sayılı Kanunlar hükümleri uygulanan belediye başkanı emeklilerine de makam tazminatı verilmeye başlanılmıştır. Bu düzenleme örnek alınarak kamuda sigortalı geçen Daire Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı, Genel Müdür gibi üst yönetici kadrolarında bulunanlara da bu ödemenin yapılmasının gerektiğini düşünmekteyiz.