2008 sonrasında işe girenler engelli değil yaşlılık aylığı alır

2008 yılı Ekim ayı başından önce Memur olan ile 2008 yılı Ekim ayı başından sonra Memur olan kişinin engelli emekliliği

Engelli Devlet memurları, göreve girişlerinde Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak alınmış olan ve en az özürlülük oranı % 40 olan raporları ile Devlet memurluğu görevlerine özürlülük kontenjanından girmiş iseler en az 15 yıl hizmet süreleri olduğunda emekli olabiliyorlar.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Madde 39 hükmü ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 53 hükmü, bu konuyu düzenlemiş bulunmaktadır.

5434 sayılı Kanun Madde 39 hükmü;

“ j) Göreve girişlerinde, Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak alınmış ve raporda sakatlık oranı en az % 40 olanlardan fiili hizmeti 15 yıl olanların istekleri üzerine,”

Bugün için, özürlülerin emekliliklerinde, 1 Ekim 2008 tarihinden yürürlüğe girmiş olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Geçici Madde 4 de bulunan hüküm uygulanmaktadır. Bu hüküm, 5434 sayılı Kanunun Madde 39 hükmünü uygulanamaz hale getirmiştir. Ayrıca, bu hüküm 2008 yılı Ekim ayı başından önce Devlet memuru olanları kapsamaktadır.

5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 de bulunan hüküm;

“Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,

gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla, haklarında bu fıkra hükümleri uygulanır. “

Kanun hükümlerinin yorumu;

Engelli emekliliği, diğer bir söylemle 15 yıl hizmet üzerinden bağlanacak olan yaşlılık aylığının koşulları belirttiğimiz maddelerde belirlenmiştir.

Bunlar;

- İlgili mevzuata gore alınmış olan ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu olması gerekmektedir.

- Engelli emekliliği için en az 15 yıl hizmet bulunması gerekmektedir.

- Engelli emekliliği başvurusu, aylık talep tarihinde emeklilik başvurusu Devlet memuru olarak görev yaparken yapılmalıdır.

Şayet, çalışmaya başladıktan sonra çalışma gücündeki kayıp oranlarını belirli oranlarda yitirenler için ise 15 yıldan biraz fazla bir süre hizmet aranmaktadır. Çalışma gücü kayıp oranını

- % 50 ilâ % 59 arasında olanlar için, en az 5760 gün (16 yıl),

- % 40 ilâ % 49 arasında olanlar için ise en az 6480 gün (18 yıl),

Hizmet aranmaktadır.

Bu açıklamalarımız; 2008 yılı Ekim ayı başından önce Devlet Memurluğuna başlamış olanlar için geçerli açıklamalar olmaktadır.

Ancak, 2008 yılı Ekim ayı başından önce Devlet Memuru olmayanlardan, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra Devlet memuru olanlar hakkında ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 25 ve Madde 28 hükümleri uygulanmaktadır.

2008 yılı Ekim ayından sonra Devlet memuru olanlar, engelli olsalar dahi ENGELLİ AYLIĞI olarak bir aylık bağlanmıyor, bunlar için YAŞLILIK AYLIĞI olarak aylık bağlanıyor.

Malûl sayılma

MADDE 25- (Değişik: 17/4/2008-5754/13 md.)

Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.

Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.

Yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra, seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri kesilmeksizin silâh altına alındıkları dönemde malûl olup, bu malûllükleri asıl görevlerini veya işlerini yapmaya mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya özürleri sebebiyle malûllük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmaz.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalıların yazılı talepleri halinde, haklarında bu madde hükümleri uygulanmaksızın malûllüklerinin mani olmadığı başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle tayinleri yapılmak üzere istifa etmiş sayılırlar. Bunların, istifa etmiş sayıldıktan sonra dahi, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasını isteme hakları mahfuzdur. Ancak, kurumlarında başka vazife ve sınıflara nakli mümkün olanlardan özel kanunlarına göre yükümlülük süresine tabi olanlar, bu yükümlülüklerini tamamlamadıkça veya malûliyetlerinin yeni vazifelerine de mani olduğuna dair usûlüne uygun yeniden rapor almadıkça bu haklarını kullanamazlar.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi halinde, hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre birinci fıkra uyarınca malûl veya 47 nci madde hükümlerine göre vazife malûlü sayılırlar.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan; personel kanunlarına tabi olmayanların hastalık sebebiyle malûl sayılmalarına esas alınacak hastalık süresi hakkında kendi özel kanunları yürürlüğe girinceye kadar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun hastalık iznine ilişkin hükümleri uygulanır. Kanunlarındaki yazılı sürelerden önce geçen hastalığı en çok bir yıl içinde nüksetmesi halinde eski ve yeni hastalık süreleri birleştirilmek suretiyle işlem yapılır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Malûllük sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları

MADDE 26- Malûllük sigortasından sigortalılara sağlanan hak, malûllük aylığı bağlanmasıdır.

Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;

a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,

b) (Değişik: 17/4/2008-5754/14 md.) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,

c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,

halinde malûllük aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

“Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları

MADDE 28- Yaşlılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar şunlardır:

a) Yaşlılık aylığı bağlanması.

b) Toptan ödeme yapılması.

(Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) İlk defa bu Kanuna göre sigortalı sayılanlara;

a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır.

b) (a) bendinde belirtilen yaş şartı;

1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,

2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,

3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,

4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,

5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,

6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,

7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65,

olarak uygulanır. Ancak yaş hadlerinin uygulanmasında (a) bendinde belirtilen prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınır.

Sigortalılar, ikinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığından yararlanabilirler.

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,

malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.

Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için ikinci fıkrada belirtilen yaş şartı 55 olarak uygulanır.

55 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilen sigortalılar, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığından yararlanırlar. (1)

(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.

(Değişik sekizinci fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen yaşlılık aylıklarından yararlanabilmek için, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalının çalıştığı işten ayrıldıktan, (b) bendinde belirtilen sigortalının sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten sonra yazılı istekte bulunmaları, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıların ise istekleri üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilişiklerinin kesilmesi şarttır.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için ayrıca, yazılı talepte bulunduğu tarih itibarıyla genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması zorunludur. (1)

Bu maddenin uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Ayrıca, genel bilgi olarak;

Kamu görevlisi olarak görev yapan engellilerin yukarida yer alan hizmet sürelerine sosyal sigortalar veya bağ-kur kanununa tabi olarak geçen sigortalilik süreleri dahil edilir mi sorusunun cevabını yinelemekteyiz.

2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun;

3 üncü maddesinde hizmet süresinin tanımı, kurumlara emeklilik keseneği veya malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmiş süreler olarak,

4 üncü maddesinde kurumlara tabi çeşitli işlerde çalışmış olanların hizmet süreleri, aynı tarihlere rastlamamak kaydıyla bu Kanuna göre aylık bağlanmasına hak kazanıldığında birleştirilir şeklinde

6 ncı maddesinde sigortalılık süresinin başlangıcı olarak Kurumlardan herhangi birine ilk defa sigortalı olunan tarih, sigortalılık süresinin başlama tarihi olarak,

yapılmıştır.

Buna göre de SSK.lı veya Bağ-Kurlu ve Devlet memurluğu hizmet süreleri emeklilik işlemlerinde birleşik değerlendirilmesi gerektiğini değerlendiriyoruz. Ve halen Devlet memuru olarak görev yapmakta olan engellilerin, Devlet memuru olarak göreve başlamadan önce İşçi veya Esnaf olarak çalışma süreleri bulunuyor ise 15, 16 veya 18 yılın doldurulmasında dikkate alınması gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Engelli aylıklarında yaş koşulu bulunmamaktadır. Hizmet koşulunun tamamlanması aylık bağlanması için yeterli olmaktadır.

Engelli olarak göreve girme, mutlaka Devlet Memurluğu görevine girilmesi halinde geçerli olur diyerek, yürürlükte bulunan Kanun hükümlerinde kısıtlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle de, engelli kontenjanından işçi olarak göreve girilmesi durumunda bile, engelli olarak 15 yıl hizmet süresi olursa, engelli aylığı bağlanabileceğini değerlendirmekteyiz.

Değerlendirmelerimize göre sorunuzun cevabı şu şekildedir;

2008 yılı Ekim ayı öncesinden Devlet memurluğu olarak göreve girmemiş olmanız, yani bu tarihten sonra Devlet memuru olarak görevinizi yapmış olmanız nedeniyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 25 ve 28 hükmüne gore durumunuzun değerlendirilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Madde 25 hükmüne gore;

Çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar, yani Devlet memurları malul sayılmaktadırlar.

Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının yani Devlet memurunun çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaktadır.

Bu hükümlere gore;

Devlet memuru olmadan önce, en az % 60 oranında çalışma gücünüzü kaybettiğiniz Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca tespit edildiği takdirde; en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmanız ve en az 3960 gün hizmet süreniz de olduğu zaman YAŞLILIK AYLIĞI alabilirsiniz. Yoksa 15 yıllık sigortalılık süresi veya 11 yıllık süre size bir avantaj sağlamayacaktır.

Bu durumda, sağlık kurulu raporunuz ile bu rapora dayanat teşkil eden tıbbi belgeler Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenerek çalışma gücündeki kayıp oranınız;

- % 50 ilâ % 59 arasında olduğunun tespiti halinde en az 16 yıldan beri sigortalı olmanız ve 4320 gün (12 yıl),

- % 40 ilâ % 49 arasında olduğunun tespiti halinde de en az 18 yıldan beri sigortalı olmanız ve 4680 gün (13 yıl),

Primleri yatırılmış hizmet sürelerinizin olması gerekecek ve YAŞLILIK AYLIĞI alabilmenizin mümkün olacağını değerlendirmekteyiz.