Uzman erbaş ve re'sen emeklilik mağduriyeti

Sorunuz özelinde Uzman Erbaşların istihdamlarını, emekliliklerini ve bazı hak mağduriyetlerini yazımızda izah edeceğiz.

Uzman Erbaşlar 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununda belirtilen şartlara bağlı bulunmaktadırlar. Bu şartlar nelerdir?

1- Hizmet Süresi, Yaş Hadleri, Memur olarak atanmaları; 3269 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde açıklanmaktadır.

Madde 5 – (Değişik: 27/7/1993-KHK-489/3 md.; Değiştirilerek kabul: 10/2/2004- 5085/3 md.)

Uzman erbaşlar; iki yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla sözleşme yaparak göreve başlar ve Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler. (Değişik ikinci cümle: 19/6/2010-6000/26 md.) Bunlardan;

a) İstihdam edildikleri kadronun görev özelliklerine göre sınıf ve branşları ile ilgili sağlık nitelikleri uygun olanların,

b) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malul olanlardan istekleri, bilgi ve tecrübelerinin sınıfı için faydalı olması ve fiziki noksanlıklarını kapatabilmesi şartıyla mensup olduğu kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Genelkurmay Başkanlığınca uygun görülenlerden, istihdam edilecekleri kadronun sağlık niteliklerini taşıyanların,

müteakip sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azami kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir. (Ek cümleler: 19/6/2010-6000/26 md.) Yaş sınırı nedeniyle Silahlı Kuvvetlerden ayrılacak olanlardan istekliler, merkezi yönetim bütçe kanunlarında yer alan sınırlamalara tabi olmaksızın, Milli Savunma Bakanlığı, MSB ANT Başkanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı dahil) kadrolarında emekli aylığına hak kazandıkları tarihe kadar Devlet memuru olarak istihdam edilirler. Atama işlemleri yaş sınırının dolmasından önce tamamlanır ve atanılan görevin aylık ve diğer mali haklarına göreve başlanılan tarihten itibaren hak kazanılır. Bunların uzman erbaşlıkta geçen hizmet süreleri 2/2/2005 tarihli ve 5289 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınmak suretiyle, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri tavanı aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinin tespitinde değerlendirilir. Bu fıkra uyarınca atama işlemine tabi tutulanlara 16 ncı maddenin ikinci fıkrasında yer alan ikramiye ödenmez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Bu yaş sınırının beş yıl fazlası uzman erbaşların askerlik çağı sonudur. Barışta ve seferde bu süreye kadar yedeğe ayrılmış uzman erbaşlar yaşı en genç olanlardan başlamak üzere hizmete çağrılabilirler.

(Ek: 13/7/2013-6496/34 md.)Terörle mücadele sırasında veya bu görevlerinden dolayı alıkonulan ya da kaybolanların sözleşme süreleri, akıbeti açıklığa kavuşturulana kadar kuvvet komutanları, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının göstereceği lüzum üzerine, durumun devamı müddetince, Genelkurmay Başkanının onayı ile bu Kanunda belirtilen yaş haddini geçmemek üzere talebe bakılmaksızın uzatılabilir.

MADDE HÜKMÜNÜN İZAHI;

- Uzman Erbaşlar sözleşme yapmak suretiyle görev yapabiliyorlar, yaş hadleri azami 45 yaşına girdikleri tarihe kadardır. Bu yaşa girdiklerinde sözleşmelerinin fesh yoluna gidiliyor ve görevleri sona eriyor. Emekli olacakları tarihe kadar da Devlet Memuru olarak görev yapabiliyorlar.

Buradaki hak mağduriyetleri; 45 yaşına girdiklerinde 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa gore HİZMET + YAŞ = EMEKLİLİK şartını taşımayan büyük bir grup emekli olamıyorlar, bu yaştan sonra da herhangi bir işe yerleştirilmeleri zor olduğundan, sosyal güvenliklerini sağlayamıyorlar. Bu durumları 6000 sayılı Kanunla bu maddeye getirilen bir yasa hükmü ile giderilmiş görünmekle beraber, bu yasa hükmü de ortada mevcut sorunu tam giderememiş haldedir. Bu hükmün dediği, uzman erbaş 45 yaşına girdiğinde emekli olamıyorsa, bunlar Milli Savunma Bakanlığı, MSB ANT Başkanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı dahil) kadrolarında emekli aylığına hak kazandıkları tarihe kadar Devlet memuru olarak istihdam edilsin diyor. Bu da uzman erbaş 25 hizmet yılını + 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunundaki kademeli yaşını doldurursa resen MEMUR olarak emekli edilmektedir. Diğer Devlet memurları 65 yaşına kadar görevde bulunmaları Kanunla garanti altına alınmış, uzman erbaşlara bu yaş garantisi sağlanmamıştır. Bunun zorluğu, her vatandaş gibi geçimini, çocuklarının öğrenimini sağlamak için görevde kalabilmek yerine emekli olduğunda düşük bir emekli aylığı ile geçimini, 45 yaşında genç bir emekli olarak öğrenci olan çocuklarını okutmaktaki zorlukları daha da artıracağını söyleyebiliriz.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 81 hükmüne eklenmiş olan hüküm ile, Uzman Erbaşlara da 100 Lira ödeme yapılacak. 6519 sayılı Kanunla yapılmıştır.

Ek Madde 81- (Ek: 21/3/2006-5473/9 md.)

Millî İstihbarat Hizmetleri ve Emniyet Hizmetleri Sınıfına dâhil kadrolar ve Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar ile çarşı ve mahalle bekçisi kadro unvanı esas alınarak emekli aylığı veya (…)(2) veya adi malûllük aylığı ödenenlerden emekli aylıklarıyla birlikte makam tazminatı ödenmesine hak kazanamamış olanlara, her ay emekli aylıklarıyla birlikte 100 YTL tutarında ayrıca ödeme yapılır. (1)(2)(3)

___________________

Bu Kanun hükümlerine göre emekli aylığı bağlanmasından sonra sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle çalışanlar dahil herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak çalışanlara bu ödeme yapılmaz. Bu ödemeden yararlanma şartlarını kaybedenler en geç bir ay içinde durumu T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür. Bu durumun ortaya çıktığı tarihi takip eden aybaşından itibaren ödemeye son verilir. Zamanında bildirimde bulunmayanlara yapılan ödemeler kanunî faizi ile birlikte geri alınır.

(Değişik üçüncü fıkra: 1/7/2006-5538/1 md.) Hizmet sınıfı veya kadro unvanı itibariyle birinci fıkra kapsamına girenlerin 67 nci maddede belirtilen aylığa müstahak dul ve yetimlerinden ek 77 nci madde kapsamına girmeyenler; ikinci fıkradaki şartlar dikkate alınarak, 68 inci maddedeki oranlar üzerinden bu ödemeden yararlandırılır.

Bu ödemeler T.C. Emekli Sandığı tarafından ödenmesini izleyen iki ay içinde faturası karşılığında Hazineden tahsil edilir.

(Ek fıkra: 1/7/2006-5538/1 md.) Bu madde uyarınca yapılacak ödeme, 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesi uyarınca yapılacak ek ödemenin matrahına dahil edilmez.

(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/75 md.) Yukarıdaki hükümler 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile hak sahipleri hakkında ilgisine göre uygulanır.

(1) 1/7/2006 tarihli ve 5538 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan "emekli aylığı" ibaresinden sonra gelmek üzere "veya ek 77 nci madde kapsamına girenler hariç olmak üzere vazife malûllüğü veya adi malûllük aylığı" ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

(2) 12/7/2013 tarihli ve 6495 sayılı Kanunun 94 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ek 77 nci madde kapsamına girenler hariç olmak üzere vazife malûllüğü veya” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.

(3) 11/2/2014 tarihli ve 6519 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “dâhil kadrolar” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar” ibaresi eklenmiştir.

MADDE HÜKMÜNÜN İZAHI;

- Millî İstihbarat Hizmetleri ve Emniyet Hizmetleri Sınıfına dâhil kadrolar ve Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar ile çarşı ve mahalle bekçisi kadro unvanı esas alınarak emekli aylığı veya (…)(2) veya adi malûllük aylığı ödenenlerden emekli aylıklarıyla birlikte makam tazminatı ödenmesine hak kazanamamış olanlara, her ay emekli aylıklarıyla birlikte 100 YTL tutarında ayrıca ödeme yapılıyor.

Uzman erbaşların buradaki hak mağduriyetleri Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yaparken emekli olmadan, 6000 sayılı Kanunla memur olarak görev yaparken emekli olduklarından 100 Lira ödemesinden mahrum olmaları

Bu bağlamda, genel olarak değerlendirmemiz;

Uzman erbaşların sosyal güvenlik haklarını sağlarken, diğer devlet memurları gibi 65 yaşına kadar görev yapabilmeleri, 6000 sayılı Kanunla sağlanmış iyi bir hakkı, 100 liradan mahrum etmeden yeniden bir düzenleme yapılması olduğunu söyleyebiliriz.