1982 Anayasasının
"X. Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesinde "Herkes,
dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri
sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini
sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı
olarak yorumlanamaz.
Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri
ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik
ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar."amirdir.
657 sayılı Devlet
Memurları Kanunun "Amir durumda olan devlet memurlarının görev ve sorumlulukları"
başlıklı 10 uncu maddesinde "Devlet memurları amiri oldukları kuruluş
ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri
zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını
yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik
yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan
hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez
ve borç alamaz."ifadesi bulunmaktadır
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 99 uncu maddesinde "Memurların
haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.
Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.
Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak
tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak
suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.
Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta
tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." ve
"Günlük çalışma saatlerinin tesbiti" başlıklı 6111 sayılı Kanunun
ile değişik 100 üncü maddesinde "Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri
ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde
Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca,
illerde valiler tarafından tesbit olunur.
Ancak özürlüler için; özür durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım şartları
göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri
ile öğle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amirlerce farklı
belirlenebilir.
Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit
edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri
mümkündür. Bu hususa ilişkin usûl ve esaslar, Devlet Personel Başkanlığının
teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir."hükümleri bulunmaktadır.
Anılan hüküm uyarınca 6/12/1982 tarihli ve 8/5752 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile merkezde günlük çalışma saatlerinin tesbit edilmiştir. Söz konusu Bakanlar
Kurulu Kararında öğle yemek arası dinleme süresi 1 saat olarak belirlenmiştir.
Merkezdeki kurumların çalışma
saatleri yeniden düzenlendi
Merkezde Günlük Çalışma Saatlerinin
Tespitine İlişkin Karar yine değişti
657 sayılı Kanunun "Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde
çalışma saat ve usulünün tesbiti" başlıklı 6111 sayılı Kanun ile değişik
101 inci maddesinde "Günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde
çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.
Ancak, kadın memurlara; tabip raporunda belirtilmesi hâlinde hamileliğin yirmidördüncü
haftasından önce ve her hâlde hamileliğin yirmidördüncü haftasından itibaren
ve doğumdan sonraki bir yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
Özürlü memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez."denilmektedir.
657 sayılı Kanunun 104 üncü maddesinde "F) Yıllık izin ve mazeret izinleri
sırasında fiili çalışmaya bağlı her türlü ödemeler hariç malî haklar ile sosyal
yardımlara dokunulmaz."hükmü bulunmaktadır.
Ayrıca, 657 sayılı Kanunun "Fazla çalışma ücreti" başıklı 178 inci
maddesinde "A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan
günlük çalışma saatleri dışında;
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin
devamı süresince),
b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi
çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri
ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,
hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.
Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına
ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir
B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla
çalışma ücreti vermeksizin çaıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak
fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak,
bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek
yılı içinde kullandırılabilir.
Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye
Bakanlığınca müştereken belirlenir.
Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve
diğer hususlar Başbakan tarafından onaylanacak bir talimatla tesbit edilir."hükmü
bulunmaktadır.
657 sayılı Kanun 178 inci maddesinde;
1-Memurlara fazla çalışma yaptırma zamanı,
2-Memurlara fazla çalışma yaptırılacak haller,
3-Fala çalışma yaptırmanın hangi hallerde ücret ile karşılanacağı,
4-Fazla çalışmanın ücretle kaşılanamaması halinde memura izin hakkı,
5-Fazla çalışma esas ve usullerinin Yönetmelik ile belirlenmesi,
6- Sözkonusu hükümlerin istisnası (MİT personeli),
düzenlenmiştir.
Mezkur hüküm uyarınca 19.2.1975 tarih ve 7/9493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile yürürlüğe konulan Fazla
Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik 13.3.1975 tarih ve 15176
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Ulusal Bayram
ve Genel Tatiller Hakkında Kanun
Resmi ve dini bayram günleri ile genel tatil günleri 17/03/1981 tarihli ve 2429
sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hükümleri ile tespit edilmiştir.
Anayasanın 10 uncu maddesi, 657 sayılı Kanunun 10 diğer
maddeleri ile Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hükümlerinin bütün
memurlara aynı şekilde uygulanması gerektiği değerlendirilerek:
Fazla çalışmanın hesaplanmasında;
1-Yıllık izin,
2-Hastalık izinleri,
3-Mazeret izinleri,
4- Ulusal Bayram ve Genel Tatilleri,
çalışma süresinden düşülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinin düşülmemesi 2429 sayılı Ulusal Bayram
ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hükümlerinin aynı statüdeki personele farklı
uygulamasının doğurur ki bu da Anayasaya açıkça aykırı olduğu değerlendirilmektedir.
Mevzuatımızda fazla çalışmanın ücretle, ücretle karşılanamayan fala çalışmanın
izin verilmek suretiyle değerlendirilmesi esastır.
Fazla çalışmanın haftalık veya aylık olarak hesaplanması fark etmez ancak kolaylık
olarak 1 aylık hesaplanması daha kolaydır.
Ayrıca, bir ayda 20 saat fazla çalışan memur bu fazla çalışması için 2 gün
fazla çalışma izni hak eder 4 saati de daha sonraki fazla çalışmaları ile birleştirilir
ve 8 saat dolunca yine izin hakkı kazanmış olur.
1 ayda 8 saatten az olan süreler kaybolmaz.
Yukarıda yer verilen mevzuat ve açıklamaların birlikte değerlendirilmesi
çerçevesinde;
1-Devlet memurunun 1 ay içerisinde toplam çalışması gereken süre tespit edilir.
2- Tespit edilen süreden Yasal olarak çalışma kabul edilen yıllık, mazeret,
hastalık izni ve Ulusal Bayram ve Genel Tatil süreleri düşülür.
3- Kişinin aylık toplam çalışma süresi tespit edilir.
4-Memurun çalıştığı süre ile çalışması gereken süre arasındaki fark fazla çalışma
olarak tespit edilir.
5- Ücretle karşılanmayan fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabıyla
izin istenmesi halinde, memura bu iznin verilmesi kanuni zorunluluktur. İznin
verilmesinde idarenin takdiri sınırlandırılmıştır.
6- Fazla çalışma nedeni ile hak edilen izinlerin en fazla 10 günü yıllık izinle
birleştirilerek yılı içinde kullanılabilmektedir.
Fazla çalışma sebebiyle
hak edilen izinler ne zaman yanar?
Yazdır