Memur vefat edince, boşandığı eşine dul aylığı bağlanır mı?

Soru

Merabalar
memurlar neti elimden geldiğince takip ediyorum çok yararlı ve bir okadarda bilgi içren güvenilir bir oluşum öncelikle bunu dile getirmek istedim...
size yakın zamanda duydugum fakat hiç bir devlet dairesinden cevap alamadığım bir soru yöneltmek istiyorum. Babam tcdd ' de memurdu 1999 yılında vefat etti bana da, kız kardeşime de yetim aylığı bağlandı. Annem ve babam resmen ayrılmıştı bu yüzden anneme dul maaşı bağlanmadı.
(annem ve babam uzun yıllar önce ayrılmış. 1999 yılı öncesinde annem başka bir kişiyle daha resmen evlenip ayrılmıştı. Babam vefat etiğinde ne annemin nede babamın kimseyle resmi bir evliliği yoktu)
ilerleyen süreçte ben yüksek öğrenimimi tamamladım ve sadece kardeşim maaş almaya başladı. Fakat bir yakınımdan duyduguma göre yakın bir zamandan buyana vefat sırasında resmen evli olmasalar bile önceden ayrıldıgı eşine maaş bağlanmasına dair bilgi edindim...
bunun ne kadar doğruluk payı var kimseden net bir cvp alamadım (olabilir, sanmıyorum, hiç duymadım) gibi sağlıksız bilgilerle karşılaştım hep en sonunda size mail atmaya karar verdim..
böyle birşey varmı? böyle birşey varsa annemin (babam vefat etmeden resmi bir evlilik yapıp ayrılmış olmasına ragmen) maaş alma hakkı varmıdır?
cvp yazarsanız çok sevinirim.. Şimdiden ilginiz için teşekkürler...

Cevap

Sosyal güvenlik hukuku 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479 ve5434 sayılı Kanunlarla düzenlenmiş, bu tarihten sonra yine bu kanunların çoğunluktaki hükümlerinin uygulanmasına da devam edilmesi suretiyle tek bir kanun olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile devam ettirilmektedir.

Aile Hukuku, Mal rejimi, Miras gibi yasal düzenlemeler ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu metinlerinde yer almaktadır.

Sosyal güvenlikte devlet memurları açısından, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümleri ile 5510 sayılı Kanunda yine devlet memurlarına dair yer alan metinler dikkate alınmaktadır.

Bu kanun hükümlerinde devlet memurları açısından;

Eşlere aylık bağlanabilmesi için, evlilik birlikteliği devam ederken ölüm halinde aylık bağlanması gerekmektedir.

Dolayısıyla, annenizin babanızla boşandığının kesinleştiği ve babanızın daha sonra ikinci bir evlilikten sonra vefat ettiği, bu nedenle annenizin babanızla herhangi bir ilgisi kalmadığı anlaşıldığından, annenize vefat eden devlet memuru babanızdan (babanızın ikinci evliliği yapmamış olsaydı bile) dolayı aylık bağlanamayacağını söylemek mümkün olmaktadır.

Ayrıca, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun aşağıda yer alan madde metninde, boşanan eşlerin birbirlerinin yasal mirasçısı olamayacağının da belirtildiğini görmekteyiz.

“VII. Miras hakları
Madde 181- Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler.
Boşanma davası devam ederken, ölen davacının mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve davalının kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.”

Ancak, bu açıklamalarımızdan ve yasal düzenlemelerde yer alan metinlerden sonra, nikah suretiyle evlilik birlikteliğini kurduğu devlet memuru olan eşin yalnızca vefat etmesi halinde dul eşin daha sonra ikinci bir evliliğini yapması ve ikinci evliliğinin sona ermesi halinde, ilk eşinden dolayı aylık bağlanması talebinde bulunabileceğini söylememiz doğru ve mantıklı bir değerlendirme olacaktır.

Ayrıca, şunu da belirtebiliriz. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre resmi nikah yapılması zorunludur. Resmi nikah halinde evlilik birlikteliği yasallık kazanmakta ve yasal mirasçı kapsamında değerlendirilmektedir.

Hiç resmi nikah olmadan birlikte yaşanması ve bu nedenle devlet memuru eşin vefatı halinde resmi nikahsız eşe aylık bağlanmasının da mümkün olamayacağını söyleyebiliriz.

Not: Evlilik birlikteliğinin devam etmemesi, boşanıp başkasıyla yeniden evlenilmesi, resmi nikah olmaması gibi durumlar, vefat eden devlet memuru ana veya babalarından dolayı çocuklara aylık bağlanmamasını gerektirmemektedir. Aylık bağlanması şartlarını taşıyan çocuklar aylık alabilmektedirler.

5434 sayılı Kanunun 73. Madde metni:

“67 nci maddede yazılı çocuklardan, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre:
a) Nesebi sahih;
b) Nesebi tashih edilmiş;
c) Evlat edinilmiş;
ç) Nesebi sahih olmıyan; (Anadan aylığa müstahak olma halinde)
d) Tanınmış;
f) Babalık davası ile hükmen tanınmış; (Türk Medeni Kanununun 297 nci maddesi gereğince babanın yalnız para ödemesi için açılan davalar sonunda bu yolda hüküm alınması hariç.)

çocuklar anlaşılır.”