Memurun ikametgâhı değişmiyor düşüncesiyle yoluk ödenmeyebilir mi?

Yer değiştiren memura, ikametgâhını değiştirmeyeceği düşüncesi ile yolluk ödenip ödenemeyeceği hakkında bir değerlendirme.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yolluk Giderleri ve Gündelikleri” başlıklı 177. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine tabi Devlet memurlarından bir görevin ifası için sürekli veya geçici olarak görev yerinden ayrılanların yol giderleri ve gündelikleri, yolluklar hakkındaki özel kanun hükümlerine göre ödenir.

Sözleşmeli olarak çalıştırılanların yol masrafları ile gündelikleri sözleşmelerindeki şartlara göre ödenir.” hükümlerine yer verilerek sürekli olarak görev yerinden ayrılanlara yolluk verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Yolluklara ilişkin ana düzenlemelerin yer aldığı 6245 Sayılı Harcırah Kanunu’nun 12.07.2006 gün ve 26226 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5538 sayılı Yasanın 2. maddesiyle değişik 10. maddesinin 1.fıkrasında “Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı aşağıdaki hallerde verilir: Yurt içinde veya yurt dışında görev yapmakta iken yurt içinde veya yurt dışındaki sürekli bir göreve naklen atanan ya da yabancı ülkelerdeki memuriyet merkezi değiştirilen memur ve hizmetlilere yeni görev yerlerine kadar;” Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafının birlikte verileceği hükme bağlanmıştır.

Bunlardan yevmiye ve yol masrafı her şartta verilir. Aile masrafı ve yer değiştirme masrafı memuriyet mahalline bağlıdır.

Yurt İçinde Yer Değiştirme Masrafı Nasıl Hesaplanır?

Yine aynı Kanun’un “Harcırahın Unsurları” başlıklı 5. maddesinde; “Harcırah; yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafını ihtiva eder. İlgili, bu kanun hükümlerine göre bunlardan birine, birkaçına veya tamamına müstahak olabilir.” denilerek sürekli görev yolluklarının hesabında dört unsurun bulunduğu belirtilmektedir. Bu unsurlardan “yol masrafı” 27. maddede, “yevmiye” 33. maddede, “aile masrafı” 44.madde de, “yer değiştirme masrafı” 45-46. maddelerde açıklanmışlardır.

6245 Sayılı Harcırah Kanunu’nun “Yurt içinde yer değiştirme masrafı” başlıklı 45. maddesinde;

“Yurtiçinde yer değiştirme masrafı memur veya hizmetlinin;

a. Kendisi için yurtiçi gündeliğinin yirmi katı,

b. Harcıraha müstehak aile fertlerinin her biri için yurtiçi gündeliğinin on katı (Bu miktar yurtiçi gündeliğinin kırk katını aşamaz),

c. Her kilometre veya denizmili başına, yalnız kendisi için yurtiçi gündeliğinin yüzde beşi,

olarak hesaplanır.” denilerek yer değiştirme masrafının hesaplanması şekline açıklık getirilmiştir.

Memuriyet Mahalli Nedir?

Aynı Kanunun “Tarifler” başlıklı değişik 3. maddesinin ( g ) bendinde; “Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri ifade eder.” hükümleri ile memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerlerin “memuriyet mahalli” sayılacağı belirtilmiştir.

Sayıştay Genel Kurulu 13.11.1986 tarih ve 4585/1 sayılı kararında; Harcırah Kanununun yukarıdaki hükümlerine göre, naklen bir başka göreve atanan memura sürekli görev yolluğu ödenebilmesi için, atandığı yeni görev yerinin, yukarıda tanımı yapılan “memuriyet mahalli” dışında olması yeterlidir. Kararını vermiştir. (Belge–1)

Harcırah Kanununun bu hükümlerine göre, naklen bir başka göreve atanan memura sürekli görev yolluğu ödenebilmesi için, atandığı yeni görev yerinin, yukarıda tanımı yapılan “memuriyet mahalli” dışında olması yeterlidir.

Hal böyle olunca, yeni görev yeri “memuriyet mahalli” dışında olmak kaydıyla, atama işleminin ilçe merkezinden köye, köyden ilçe merkezine veya köyden köye yapılmış olmasının sürekli görev yolluğuna hak kazanma açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

Sayıştay kararında ayrıca ; “Açıklanan nedenlerle, atamaya yetkili makamın onayına göre memuriyet mahalli dışındaki bir yere atanmış olmaları koşuluyla, yeni görev yerleri aynı ilçe hudutları içinde olsa bile, ilçe merkezinden köye, köyden ilçe merkezine veya köyden köye atanan memurlara her defasında sürekli görev yolluğu ödenmesi mümkün bulunmaktadır.” açıklamasına yer verilmiştir.

Kararın özetinde ise;

“İLÇE MERKEZİNDEN KÖYE KÖYDEN İLÇE MERKEZİNE VEYA KÖYDEN KÖYE ATANAN MEMURLAR. Yeni Görev Yerleri “Memuriyet Mahalli” Dışında Olmak Koşuluyla Sürekli Görev Yolluğu Ödenmesi Gerekeceği.

KÖYDEN İLÇE MERKEZİNE İLÇE MERKEZİNDEN KÖYE VEYA KÖYDEN KÖYE ATANAN MEMURLAR. Yeni Görev Yerleri “Memuriyet Mahalli” Dışında Olmak Koşuluyla Sürekli Görev Yolluğu Ödenmesi Gerekeceği.

SÜREKLİ GÖREV YOLLUĞU. İlçe Merkezinden Köye Köyden İlçe Merkezine Veya Köyden Köye Atanan Memurlar - Yeni Görev Yerleri "Memuriyet Mahalli" Dışında Olmak Koşuluyla Ödenmesi Gerekeceği.” açıklamaları bulunmaktadır.

Mevzuat ve Sayıştay kararı böyle iken bazı illerimizde yer değiştiren memura ikametgâhını değiştirmeyeceği düşüncesi ile yolluk ödemesi yapılmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus Memuriyet Mahallidir. Memuriyet Mahalli değişen memura yolluk ödenmelidir. İkametgâh değişme şartı aranmamalıdır.

Memurun ikametgâhı değişmiyor düşüncesiyle yolluk ödenmemesi hem Sayıştay kararına hem de harcırah kanununa aykırıdır. Sadece memurun ikamet ettiği yere atanması halinde yolluk ödenmemesi gerekmektedir.

Örnek verecek olursak;

Örnek 1: A ilçesinde ikamet edip B ilçesinde görevli bulunan bir memur A ilçesinden B ilçesine gidiş geliş yapmaktadır. (Bu konuda memurun gidiş geliş yapacağına dair kurumuna verdiği dilekçe vardır. Ayrıca Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde A ilçesine kayıtlıdır) Bu memurun A ilçesi merkezine ataması yapıldığında aile masrafı ve yer değiştirme masrafı yapılmayacak Yol masrafı ve yevmiye ödenecektir. (Kuruma verdiği dilekçe ve/veya Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı bulunduğu memuriyet mahalline atandığı gerekçe gösterilerek sadece (Yol masrafı ve yevmiye ödenmeli, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı ödenmemelidir.)

Örnek 2: A ilçesinde ikamet edip B ilçesinde görevli bulunan bir memur A ilçesinden B ilçesine gidiş geliş yapmaktadır. Bu memurun B ilçesinin bir köyüne ataması yapıldığında yolluk ödemesi yapılacaktır. (Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı birlikte ödenmelidir.)

Örnek 3: A ilçesinde ikamet edip B ilçesinde görevli bulunan bir memur A ilçesinden B ilçesine gidiş geliş yapmaktadır. Bu memurun A ilçesinin bir köyüne ataması yapıldığında yolluk ödemesi yapılacaktır. (Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı ödenmelidir.)

Örnek 4: A ilçesinde ikamet edip aynı ilçede görevli bulunan bir memur aynı ilçenin bir köyüne ataması yapıldığında yolluk ödemesi yapılacaktır. (Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı birlikte ödenmelidir.)

Örnek 5: A ilçesinde ikamet edip B ilçesinde görevli bulunan bir memur A ilçesinden B ilçesine gidiş geliş yapmaktadır. Bu memurun C ilçesi merkezine ataması yapıldığında yolluk ödemesi yapılacaktır. (Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı birlikte ödenmelidir.)

Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 24.08.2007 tarihli, 4043 sayılı ve “Sürekli Görev Yolluğu” konulu olumsuz görüş yazısı bulunmaktadır. Fakat bu görüş yazısı Sayıştay kararına aykırıdır. (Belge–2)

Çünkü; Harcırah Kanununun “Harcırahın sureti tediye ve mahsubu” başlıklı 59. maddesinin 1.fıkrasındaki; “Harcırah, memur ve hizmetlinin gidişinde ve ailenin nakli sırasında peşin olarak verilir.” hükümlerine göre ataması yapılan personelin yolluğu kurumu ile ilişiğini keserken peşin olarak ödenecektir. Memur isterse ikametgâhını değiştirir isterse değiştirmez. Kurumun memur ikametgâhını değiştirmeyecek düşüncesiyle yolluk ödemesi yapmaması harcırah kanunun 59.maddesine aykırıdır.

Yolluk ödemesi yapacak kurumların ikametgâh çelişkisi Harcırah kanunundan kaynaklanmaktadır. Çünkü harcırah kanunu memuriyet mahallini memurun görevli olduğu ve ikamet ettiği (edeceği) yer olarak tanımlamaktadır.

Çünkü 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun İkamet Mecburiyetini düzenleyen Ek 20. maddesinde; Devlet memurlarının görev yaptıkları kurum ve hizmet birimlerinin bulunduğu yerleşme merkezlerinde (mücavir alanları dâhil belediye ve köy hudutları içerisinde) ikamet etmeleri esastır. Devlet memurlarının görevini aksatmamak kayıt ve şartıyla birinci fıkrada belirlenen hudutlar dışında ikamet etmelerine mensup oldukları kurumun yetkili amirince izin verilebilir. Devlet memurları, ikamet ettikleri il hudutlarını tatillerde ancak yetkili amirin izniyle terk edebileceği belirtilmiş ve 125. maddesinde ise; İkamet ettiği ilin hudutlarını izinsiz terkeden memurların Aylıktan kesme cezası ile cezalandırılacağı, bu cezanın da memurun, brüt aylığından 1/30–1/8 arasında kesinti yapılmak suretiyle uygulanacağı belirtilmişti harcırah kanunu da bu nedenle memur nasıl olsa atandığı yerde ikamet edecek mantığı ile hazırlanmıştır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda 2011 yılında 6111 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile memurun görev merkezinde ikamet etme zorunluluğu ve buna bağlı olarak, memurun çalıştığı ilin dışına çıkabilmesi için şart koşulan izin şartı da kaldırılmış (657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun “İkamet Mecburiyeti” başlıklı Ek 20.maddesi, 13.2.2011 tarih ve 6111 sayılı Kanunun 117. maddesi (g) bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.) ve “Devlet memurlarına uygulanacak Disiplin Cezaları Ve Ceza Uygulanacak Fiil Ve Halleri” düzenleyen 125. maddesindeki aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve hallerin sayıldığı (C) bendinin (g) alt bendindeki “İkamet ettiği ilin hudutlarını izinsiz terketmek,” fiili 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda 2011 yılında yapılan değişiklik ile kaldırılmıştır. (657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun “Disiplin Cezalarının Çeşitleri İle Ceza Uygulanacak Fiil ve Haller” başlıklı 125. maddesi, C) bendinin (g) alt bendi, 13.2.2011 tarih ve 6111 sayılı Kanunun 111. maddesi (g) bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.)

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda yapılan bu değişikliklere paralel olarak harcırah kanunundaki memuriyet mahallini memurun görevli olduğu ve ikamet ettiği (edeceği) yer olarak tanımlanması değiştirilmedikçe yer değiştiren memura, ikametgâhını değiştirmeyeceği düşüncesi ile yolluk ödenmemesi hem Sayıştay kararına hem de harcırah kanununa aykırı olacaktır.

Ahmet Kandemir

Memurlar.net Öğretmenler Bölüm Sorumlusu