Nöbet izni mi, nöbet ücreti mi?

Sorunun cevabına geçmeden önce Kamu sağlık sektöründe çalışan arkadaşlarımızın gönderdiği sorulardan anladığımız yanlış bir uygulamadan burada bahsetmek istiyoruz.

Nöbet hizmetini yerine getiren personele bu hizmeti karşılığında 657 sayılı kanunun 178/B maddesine göre kullandırılan -her 8 saat için bir gün- izinlerin, nöbet hizmetinin yerine getirildiği günün ertesi günü ya da o hafta içinde vb zamanlarda kullandırılacağı anlayışının hakim olduğu gönderilen bir çok sorudan anlaşılmaktadır. İdarenin kullandırdığı, yerine getirilen nöbetin her 8 saati için bir gün izin veya bu süre için personele ödenen ücret fazla mesai kapsamında olup; sözünü ettiğimiz kanun gereğince verilen izin veya ödenen para, bir personelin bir aylık normal mesai ve nöbetlerde geçen sürelerin toplamından kanuni çalışma süresi düşüldükten sonra ortaya çıkan fazla çalışma için verilmelidir. Kanuni çalışma süresi de sağlık personeli için haftalık 45 saatten (hafta sonu tatilleri hariç) her ay için ayrı ayrı belirlenir.

Yukarıda tanımladığımız şekilde algılanması gereken fazla çalışma yapan personelin bu fazla mesaisi karşılığı olarak izin kullandırılması ya da ücret verilmesi idarenin yetkisindedir. İdare, çalışılan hastanenin cinsi, personel durumu ve iş yoğunluğunu dikkate alarak yapılan fazla mesainin her 8 saati için fazla mesai yapan personele ücret verecek ya da izin kullandıracaktır.

Ancak; Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin “Nöbet Esasları” başlıklı 41. maddesinde gece nöbet tutan personele ertesi günü görev verilmeyeceği; Hafta tatillerinde ve resmi tatil günlerinde nöbet tutanlara ise hizmeti aksatmamak kaydıyla diğer iş günlerinde nöbet süresi kadar izin verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Böylece gece mesai yapan personelin dinlenmesi ile hafta sonu tatillerini mesai yaparak geçiren personelin hafta içinde kullandırılacak izin ile telafi edilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde yapılan nöbet hizmeti ve normal mesainin aylık toplamından kanuni olarak yapılması gereken mesai süresi düşüldükten sonra fazla mesai belirlenecektir. Bu şekilde ortaya çıkan fazla mesainin ücret olarak personele geri dönmesi veya izin olarak kullanılması ise idarenin yetkisinde olup; yüksek motivasyon ile maksimum fayda elde etmek için; gece nöbet tutan personelin dinlenmesini sağlamak veya hafta sonu nöbet tutan personelin için bunu telafi etmek ve anlatıldığı şekilde yapılan fazla çalışmalar için izin kullandırmak veya ücret ödemek; personel durumunu ve iş yükünü doğru bir şekilde tespit eden, personel arasında ayrımcılığa sebep olmadan iş yüküne ve iş gerekleri ile personel durumuna göre iyi bir çalışma planlaması yapabilen idareciler marifetiyle sağlanmaktadır. Gelen sorulardan da anlaşıldığı kadarıyla yüksek nitelikli personeli çalıştıran kurumlarımızda maalesef idare ve sevk etme konusunda niteliği olmayan idareciler, çalışanların memnuniyetsizliğine, bunun sonucunda da yapılan işten beklenen faydanın azalmasına neden olmaktadırlar. Sağlık Bakanlığına yapacağımız tavsiye çözümü basit olan bu tür problemlerin ortaya çıkmaması için hastanelerde profesyonel idareciliğe bir an önce geçilmesini sağlamaktır.