Meslek lisesi mezunu olup, 1974 yılında emekli olan astsubay 1. dereceden emekli olabilir mi?

1- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 1, maddesinde; subay, astsubay, uzman çavuş ve uzman jandarmaların özel kanunları hükümlerine tabi olacağı ifadesi bulunmaktadır. Bu nedenle, astsubayların intibak işlemlerinde 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri işlerlik kazanmaktadır.

657 sayılı Kanunun 1. maddesi;

Kapsam:

Madde 1 – (Değişik: 30/5/1974 - KHK - 12/1 md. Aynen kabul 15/5/1975 - 1897/1 md.)

Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.

Sözleşmeli ve geçici personel hakkında bu Kanunda belirtilen özel hükümler uygulanır.

(Değişik: 19/2/1980 - 2261/5 md.) Anayasa Mahkemesi üye ve yedek üyeleri ile raportörleri; hakimlik ve savcılık mesleklerinde veya bu mesleklerden sayılan görevlerde bulunanlar, Danıştay ve Sayıştay meslek mansupları ve Sayıştay savcı ve yardımcıları, Üniversitelerin, İktisadi ve Ticari İlimler Akademilerinin, Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademilerinin, Devlet Güzel Sanatlar Akademilerinin, Türkiye ve Orta - Doğu Amme İdaresi Enstitüsünün öğretim üye ve yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası üyeleri, Genelkurmay Mehtaran Bölüğü Sanatkarları, Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera va Balesi ve Belediye Opera ve tiyatroları ile şehir ve belediye konservatuvar ve orkestralarının sanatkar memurları, uzman memurları, uygulatıcı uzman memurları ve stajyerleri; Spor-Toto Teşkilatında çalışan personel; subay, astsubay, uzman çavuş ve uzman jandarmalar ile Emniyet Teşkilatı mensupları özel kanunları hükümlerine tabidir.

2- 926 sayılı Kanunda rütbe esasına göre intibak işlemlerinin yapıldığı dikkate alındığında, bu kanunda ifadesini bulan hükümlere bakılması gerekmektedir.

926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun 137. maddesinde, rütbe esasına dayalı hükümlerin bulunduğu ve TSK.Personel Kanununa tabi subayların, astsubaylıktan subay olanların, astsubayların, uzman erbaş ve uzman jandarmaların aylıkları rütbe, rütbedeki kıdem ve kademe esasına göre tespitinin yapıldığını, astsubaylar için de ayrı bir gösterge cetvelinde gösterge rakamlarının tespitinin yapıldığını görmekteyiz.

3- 926 sayılı Kanunda astsubayların 1. dereceye hangi hallerde yükselebilecekleri konusunda da yasal düzenlemenin bulunduğunu görmekteyiz. Bu hükümler şu şekildedir;

926 sayılı Kanunun ek 24. maddesi;

“Ek Madde 24 – (Ek: 17/6/1992 - 3815/5 md.) Astsubay nasbedilmeden önce veya astsubay iken 2 yıl ve daha fazla süreli fakülte veya yüksekokulları bitirenler ile fakülte ve yüksekokullardan ön lisans diploması almış olan astsubaylar; EK-VIII sayılı Aylık Gösterge Tablosunda 2 nci derece için ön görülen üçüncü kademeyi kazanılmış hak aylığı olarak almak ve bu kademede bir yılını tamamlamak veya daha sonraki kademeleri kazanılmış hak aylığı olarak almak ve kademe ilerlemesi yapma şartlarını taşımak şartıyla, bulundukları aylık gösterge tablosunda 1 inci dereceye yükseltilirler.”

Ek 25. maddesi;

“Ek Madde 25 – (Ek: 17/6/1992 - 3815/5 md.)

Astsubaylardan EK-VIII ve EK -VIII/B sayılı Aylık Gösterge Tablosunda 2 nci derece için öngörülen üçüncü ve daha sonraki kademeleri kazanılmış hak aylığı olarak alanlar; üçüncü kademede en az bir yılını tamamlamak veya daha sonraki kademelerde bulunmak, son 6 yıllık sicil notu ortalaması yüzde doksan ve daha yukarısı olmak ve kademe ilerlemesi yapma şartlarını taşımak kaydıyla, bulundukları aylık gösterge tablosunda 1 inci dereceye yükseltilirler.”

4- 1.3.1979 tarihinden önce emekli olanların birinci dereceye yükselebilmeleri konusu;

1,3,1979 tarihinden uygulanan, 2260 sayılı Kanunla 926 sayılı Kanuna eklenen ek geçici 34 üncü madde hükmü;

“ Ek Geçici Madde 34 – (Ek: 19/2/1980 - 2260/1 md.)

a) 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun 13/10/1978 günlü ve 15 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 137 nci maddesine göre aylık alan ve 1 Mart 1979 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında bulunan personelin, rütbe ve kıdemlerinde değişiklik yapılmamak kaydıyla, kazanılmış hak aylıkları, bir defaya mahsus olmak üzere, bir üst derecenin aynı kademesine getirilir.

Bu yükselmede, astsubaylıktan subay olanlardan 2 nci derecenin 2 ve sonraki kademelerinde bulunanlar ile astsubaylardan 2 nci derecenin 4 ve sonraki kademelerinde bulunanlar 1 inci derecenin son kademesi olan 1200 rakamına getirilir.

Astsubaylıktan subay olanlardan 2 nci derecenin 1 inci kademesinde bulunanlar 1 inci derecenin 3 üncü kademesine, astsubaylardan 2 nci derecenin ilk üç kademesinde bulunanlar, 1 inci derecenin sırası ile ilk üç kademesine getirilir.

Uzman jandarma çavuşlardan 5 - 6 ncı derecenin ilk üç kademesinde bulunanlar sırasıyla VIII sayılı cetvelin 5 inci derecesinin ilk üç kademesine, 5 - 6 ncı derecenin 4 ncü ve sonraki kademelerinde bulunanlar, VIII sayılı cetvelin 4 üncü derecesinin 1 inci kademesinden başlıyarak sırasıyla bu derecenin sonraki kademelerine getirilirler.

Uzman erbaşların kendilerine ait gösterge tablosunun üst sırasının kademelerinde bulunanlar IX sayılı cetvelin 10 uncu derecesinin kademelerine getirilirler. (1)

Subaylar, astsubaylıktan subay olanlar ile astsubaylar yükseldikleri derecenin ek göstergelerini alırlar. Şu kadar ki gruplarına ait bulunan ek gösterge rakamlarının tavanı geçilemez. Bu tavan subay grubunda bulunan yarbay ve alt rütbeler için 500, astsubaylıktan subay olanlar ile astsubaylarda 400 dür. Albay ve kıdemli albaylar ile general - amiraller mevcut gösterge rakamlarını muhafaza ederler.

Anılan personelin alt derece kademelerinde geçen süreleri aylıklarının yükseltilmesinde üst derece kademelerinde geçmiş sayılır. İlgililerin bu şekilde saptanacak kazanılmış hak aylıkları, rütbe aylıklarının bir üst derecesinin aynı kademesi üzerinden yürütülür.

b) Öğretim kurumlarında 1 Mart 1979 tarihinde öğrenimde bulunan askeri öğrencilerin 926 sayılı Kanunun 143 üncü maddesinde öngörülen harçlıkları, bu hükümlere göre ödenir.

c) (a) bendi kapsamına girenlerden, Kanunun yürürlük gününden önce emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylığı bağlananlar ile dul ve yetim aylıkları alanlar için de bu Kanun hükümleri uygulanır.”

1,3,1979 tarihinde uygulanan bu hükümde de bazı şartlar dahilinde astsubayların 1, dereceye inmeleri mümkün olmuştur.

Astsubaylar yönüyle şartları sıralamak gerekirse;

2, derecenin 4 ve sonraki kademelerinde bulunulması,

2, derecenin ilk üç kademesinde bulunulması,

5- 1,3,1979 tarihinde 1 dereceden yararlanamayanların konusu;

926 sayılı TSK.Personel Kanununa 459 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile eklenen ek geçici 58, madde hükmü;

“ Ek Geçici Madde 58 – (Ek: 22/9/1991 - KHK- 459/1 md.)

Bu Kanuna göre aylık almakta olan personelden 19/2/1980 tarihli ve 2260 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmamış olanların kazanılmış hak aylıkları bir defaya mahsus olmak üzere rütbe ve kıdemlerinde değişiklik yapılmamak kaydıyla bir üst derecenin aynı kademesine getirilir ve alt derecede bulunulan kademede geçirilen süre üst derecedeki kademede geçmiş sayılır.

Yukarıdaki fıkra kapsamına girenlerden bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce emekli, adi malüllük, vazife malüllüğü aylığı bağlananlar ile dul ve yetim aylıkları alanlar hakkında da bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır.

Çeşitli kanun veya kanun hükmünde kararname hükümlerine göre kazanılmış hak aylık dereceleri bir üst derecenin aynı kademesine yükseltilmiş olanların bu hakları, daha sonra Türk Silahlı Kuvvetlerine muvazzaf veya sözleşmeli olarak atanmaları halinde intibaklarında ayrıca dikkate alınır. Daha önce memuriyeti olanlardan 2182 ve 2260 sayılı kanun hükümlerinden yararlanmamış olup da bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte askerlik görevini yapmakta olanlardan daha sonra Türk Silahlı Kuvvetlerine atananlar hakkında da bu madde hükmü uygulanır.”

5- 2260 sayılı Kanun ve 459 sayılı KHK. Den yararlanamayanlar;

8,2,2005 tarihli 25721 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan 15,1,2005 tarihinden geçerli yürürlüğü olan 5289 sayılı Kanun;

“457 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek geçici madde 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen ek geçici madde ve 459 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa eklenen ek geçici madde hükümleri, anılan ek geçici maddeler kapsamında belirtilen (sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar dahil) ve bu ek geçici maddelerin hükümlerinden yararlanmamış olanlardan 15.01.2005 tarihinde görevde bulunanlar (aylıksız izinde bulunanlar dahil) ile bunlardan anılan tarihten önce emekli, adi malüllük, vazife malullüğü aylığı bağlananlar ile dul ve yetim aylığı alanlar hakkında da uygulanır.”

Sonuç olarak;

TSK.Personel Kanununa tabi astsubayların rütbelerine bağlı olarak 2. dereceye kadar yükselebilecekleri, ancak 926 sayılı Kanunun ek 24 ve ek 25 inci maddelerde ifadesini bulan şartları taşımaları halinde 1. dereceye yükseltilebileceklerini değerlendirmekteyiz.

Ancak, durumunuz 2260 sayılı Kanun, 459 sayılı KHK. Ve 5289 sayılı Kanunlar dahilinde ve bir derece uygulamalarından yararlanmamış iseniz, durumunuzu Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmenizde fayda görmekteyiz.