9 yıl memuriyeti olan, ayrıldıktan sonra isteğe bağlı sigortalı olabilir mi?

İsteğe bağlı iştirakçilik konusunda açıklamalarımızı http://www.memurlar.net/haber/112937/ adresimizde yapmıştık.

Sorunuz özelinde, 2008 yılı Ekim ayı başından once Devlet memuru olanlardan görevlerinden ayrılmak isteyenlerin isteğe bağlı iştirakçilikten, yani isteğe bağlı yine Devlet memuru olarak emeklilik kazanımı nasıl olur? Bu konuyu 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümleri çerçevesinde değerlendirmekteyiz.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğünden (01.10.2008 tarihinden) once Devlet memuru olanlar 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinden faydalanmaya devam etmektedirler.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinden faydalanmayı sağlayan kanun hükmü, 5510 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesinde bulunmaktadır.

Anılan madde hükmü şu şekildedir:

"Bu Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

Bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır ve bu maddenin uygulanmasında mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri ayrıca dikkate alınır."

Bu düzenleme sonucunda gerek 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik gerekse diğer hükümlerine göre de ilgi devamları açısından 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa tabi olacakları görülmektedir. Söz konusu hüküm hali hazırda uygulanmaktadır.

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa gore isteğe bağlı iştirakçilik ve isteğe bağlı iştirakçilik koşulları;

İsteğe bağlı iştirakçilik konusu 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu 12 nci maddesine 2004 yılında 5234 sayılı Kanunla eklenen hükümle getirilmiş bir sistemdir.

Madde hükmü şu şekildedir.

(Ek paragraf: 17/9/2004-5234/3 md.)657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi olarak en az on yıl çalıştıktan sonra, memurluktan çıkarılmış olanlar ile aynı Kanunun 96 ncı maddesi kapsamına girenler ve anılan Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde aranan nitelikleri kaybedenler hariç olmak üzere herhangi bir nedenle memurluktan ayrılmış olanlar, memurluktan ayrıldıkları tarihten itibaren altı ay içinde yazılı olarak Sandığa başvurmaları ve emeklilik keseneği ve kurum karşılıklarını ait olduğu ay içinde Sandık hesabına yatırmaları şartıyla başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren Sandıkla ilgilendirilirler.

Sandığın diğer iştirakçileri de 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi olanlar ile aynı esaslar çerçevesinde bu uygulamadan yararlanabilirler. Bunların emeklilik keseneklerine, emeklilik keseneğine esas aylık, derece ve kademeleri ile ayrıldıkları göreve ilişkin ek göstergeleri esas alınır ve Sandığa emekli keseneği ödedikleri her yıl için bir kademe ilerlemesi ve eğitim durumları itibariyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre yükselebilecekleri dereceyi geçmemek şartıyla her üç yıl için bir derece yükselmesi uygulanır. Ancak, bu süreler, tekrar Sandığa tâbi bir göreve başlayanlar için de geçerli olmak üzere emeklilik ikramiyesinin süre ve miktar yönünden hesabı ile kazanılmış hak aylıklarının tespitinde dikkate alınmaz. Bu şekilde Sandıkla ilgilendirilenler bu Kanunun uygulanmasında isteğe bağlı iştirakçi olarak kabul edilirler.

(Ek paragraf: 17/9/2004-5234/3 md.)Yukarıdaki paragrafta belirtilenlerden, toplu ya da fasılalı olarak toplam altı aydan daha fazla süreye ilişkin emekli kesenekleri ile kurum karşılıklarını süresinde ödemeyenlerin isteğe bağlı iştirakçilikleri sona erer. Sandıkla ilişkilendirilme isteğinden vazgeçtiğini yazılı olarak Sandığa bildirenlerin de isteğe bağlı iştirakçiliklerine başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren son verilir. Diğer sosyal güvenlik kurumları ile zorunlu olarak ilgilendirilmelerini gerektirir görevlerde çalışmakta olan ya da çalışmaya başlayanlar ile diğer sosyal güvenlik kurumlarından veya Sandıktan kendi çalışmasından dolayı aylık bağlanmış olanlar isteğe bağlı iştirakçi olamazlar. Bunlardan diğer sosyal güvenlik kurumlarına tâbi olarak çalışmaya başlayıp bu görevleri sona erenler de altı ay içinde yazılı olarak isteğe bağlı iştirakçi olmak üzere başvuruda bulunabilirler.

İlgili madde ile, Devlet memurlarından görevlerinden ayrılmak isteyenlerin, emeklilik koşullarından birisi olan hizmet şartını (Erkek ise 25, Kadın ise 20 hizmet yıllarını) tamamlamak için getirilmiş bir yasal imkan olduğu görülmektedir.

Madde hükmünün koşulları;

1- Devlet memuru olarak hizmet süresi fiilen çalışılan süreler (SSK, Bağ-Kur olarak prim yatmış süreler ile fiilen Devlet memuru olarak görev yapılmış süreler dahil) olması kaydıyla en az 10 yıl hizmet sürelerinin olması gerekmektedir. 10 hizmet yılından az süresi olanların isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanamayacakları görülmektedir.

2- 10 hizmet yılı bulunanların ayrıldıktan sonra, herhangi bir şekilde çalışmamaları kaydıyla isteğe bağlı iştirakçilik müracaatlarını 6 ay içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapmaları mecburi olmaktadır.

3- Ancak,

- Devlet memurluğundan çıkarılmış iseler,

- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 96 ncı maddesi kapsamında iseler,

- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) fıkrasının 5 numaralı bendi uyarınca taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında herhangi bir nedenle Devlet memurluğundan ayrılmış iseler,

- Devlet memurluğundan ayrıldıktan sonra sigortalı veya bağ-kurlu çalışıyor iseler,

- Kendi çalışmalarından dolayı aylık bağlanmış iseler,

Bunların, isteğe bağlı iştirakilik hakları bulunmamaktadır.

İsteğe bağlı geçen sürelerin değerlenmesi;

1- İsteğe bağlı devam edecek sürelerin kesenek ve karşılık tutarlarının her ay Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırılması gerekmektedir.

2- İsteğe bağlı iştirakçilikte geçen süreye emeklilik ikramiyesi ödenmemektedir.

3- İsteğe bağlı iştirakçilikte geçen süre kazanılmış hak aylığında, kıdem aylığında değerlendirilmemektedir. Yani ek gösterge uygulanmamaktadır. Yalnızca emekli keseneğine esas aylık intibakında, yani ek gösterge uygulanmayan intibak işlemine tabi tutulmaktadır.

Sonuç Değerlendirmemiz.

İsteğe bağlı iştirakçilik imkanından Devlet memurluğundan ayrıldıklarında en az 10 yıl fiilen çalışmış süreleri olması gerekmektedir. İkinci bir husus da ayrıldıktan sonra herhangi bir şekilde çalışmamaları gerekmektedir.

Buna gore; 9 yıl 2 ay hizmet süreniz isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanmanızı sağlamaz.

10 yıl hizmetiniz olduktan sonra ayrılır iseniz, bu defa hiç bir şekilde çalışmamanız gerekeceğinden özel sektörde sigortalı çalışmanız durumunda yine isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanmanıza engel olacaktır. Çalışırken prim yatırmanız Devlet memuru olarak ilginizi sürdürmez. Primleriniz SSK. olarak yatırılır.

Bizim düşüncemiz, isteğe bağlı iştirakçilik erkek ise 25 yıl, kadın ise 20 yıllık hizmet sürelerini tamamlamaya az bir süre kalan ve emeklilik koşullarından birisi olan yaş hadlerini de az bir süre beklemek durumda kalanların tercih edeceği bir yöntem olmaktadır.

Hizmet süresi az olanların ve de genç yaşta bulunanların isteğe bağlı iştirakçilik düzenlemesini tercih etmeleri, kendilerini çalışma hayatından pasifize etmeleri demek olduğunu da belirtmemiz doğru bir yaklaşım olacaktır.