Askere giden memura eş yardımı ödenemez mi?
Soru
05 Mart 2012 tarihinde gelir uzman yardımcısı olarak işe başladım. Evliyim,
eşim çalışmıyor ve çocuğum yok. Yeterliliğimi aldıktan sonra 16 Aralık 2015
tarihi itibariyle zorunlu askerlik hizmeti için ücretsiz izne ayrıldım.
Askerlik hizmeti süresince eş yardımı almadım, eşim çalışmadığı için eş yardımı
alabilir miydim?
Cevaplarsanız sevinirim.
Cevap
657 sayılı
Devlet Memurları Kanununun "Muvazzaf askerliğe ayrılan memurların
terhislerinde göreve başlatılmaları ile muvazzaf askerlikte geçen sürelerin
kademe ve derece intibaklarında değerlendirilmesi" başlıklı 83 üncü
maddesinde "Devlet memuru iken muvazzaf askerlik hizmetini yapmak üzere
silah altına alınanlardan askerlik görevini tamamlayıp memuriyete dönmek isteyenler,
terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde kurumlarına başvurmak ve kurumları
da başvurma tarihinden itibaren azami 30 gün içinde ilgilileri göreve başlatmak
zorundadırlar.
Bunların muvazzaf askerlikte geçen süreleri muvazzaf askerliğe ayrıldıkları
sırada iktisap etmiş oldukları derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle
değerlendirilir. Bu gibilerin muvazzaf askerliğe ayrılmadan önce işgal ettikleri
kadroda kazandıkları kademe ilerlemeleri ayrıca gözönünde bulundurulur. Askerlik
öncesi kademe ilerlemeleri ile askerlikte geçen süre toplamının 3 yılı aşan
kısmı usulü dairesinde üst dereceye terfi ettikleri zaman bu derecede kademe
ilerlemesi yapılmak suretiyle değerlendirilir."hükmü bulunmaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Aile Yardımı Ödeneğini düzenleyen 202
nci maddesinde; "Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği
verilir.
Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan
veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500,
çocuklarından herbiri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak
üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı
ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine
iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği
daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını
3 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıki fıkralar hükmü uygulanır.
Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda
verileceğini de kararında belirtir.
Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir."
hükmü, aile yardımı ödeneğine hak kazanma başlıklı 204 üncü maddesinde; "Memur,
eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da
çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır."
hükmü ile aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme 205 inci maddesinde; "Memur,
eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü,
çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki
hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder." hükmü yer
almaktadır.
Aile Yardımı Ödeneğinin Ödeme Usulü, anılan Kanunun 203 üncü maddesinde yer
alan "Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte
ödenir. Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir.
Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir
ve borç için haczedilemez." hükmü ile belirlenmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 108 inci maddesinde "G) Muvazzaf
askerliğe ayrılan memurlar askerlik süresince görev yeri saklı kalarak aylıksız
izinli sayılır."ifadesi bulunmaktadır.
Söz konusu hükümler uyarınca;
1-Menfaat karşılığı çalışmayan ve herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık
almayan eş için aylıkla birlikte aile yardımı ödenmektedir.
2-Muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle aylık almayan devlet memuruna aile yardımının
ödenmesinin mümkün olmadığı düşünülmektedir.
3-Konuya ilişkin olarak farklı bir uygulama ile karşılaşmadım. Ancak 633 sayılı
KHK ek 4 üncü maddesi hükmü uyarınca doğum yardımında olduğu gibi, her Türk
vatandaşına eş yardımı ve çocuk yardımı yapılması yönünde düzenleme yapılması
yerinde olacağı düşünülmektedir.