Dul aylığını, 3 aylık olarak peşin alan kişi, vefat ederse kalan aylıklar geri ödenir mi?

Memurlar ile dul ve yetimlerin aylıkları nasıl ödenmektedir? Vefat halinde ödenmiş olan emekli ve hak sahipliği aylıkları geri istenir mi? Sorunuz özelinde durumunuzu değerlendirmemiz.

Memurlar ile hak sahiplerinin aylık ödenme sisteminde 5434 ve 5510 a tabi olanlar için farklılıklar bulunmaktadır.

5434 e tabi olanların emekli veya hak sahipleri için aylık ödenmesi sistemi devam etmektedir. Ancak, 5434 e tabi olmakla birlikte 2008 yılı Ekim ayından sonra emekli veya hak sahipliği aylığı bağlanması durumunda bu kez 5434 kuralları yerine 5510 kuralları uygulanmaktadır.

5434 sayılı Kanun kurallarının uygulanmasında 5434 sayılı Kanun Madde 122 hükmü ve bu maddeye esas Sosyal Güvenlik Kurumu (Emekli Sandığı) uygulamaları esas alınmaktadır.

Madde hükmü gereği, bağlanmış aylıkların her ayın başında peşin ödeme şeklinde gerçekleştirilmektedir. Yine bu maddeye göre Sosyal Güvenlik Kurumunca (Emekli Sandığınca) bağlanan aylıkların ödeme tarihlerini ve iki veya üç aylık olarak ödenmesini belirlemeye Maliye Bakanının yetkili olduğu ve peşin olarak ödenen aylıkların da ölüm halinde geri alınmayacağı belirtilmiştir.

Sosyal Güvenlik Kurumu (Emekli Sandığı) uygulamalarında, maddede her ne kadar peşin olarak ödenen aylıkların geri alınmayacağı belirtilmişse de, üç aylığını peşin olarak almış olan bir emekli vefat ederse, vefat ettiği aya kadar olan tutar hariç, kalan tutar hak sahiplerinden istenmektedir.

Yani, Mart, Nisan, Mayıs aylığını Mart ayında üç aylık olarak peşin almış bir emekli Mart ayında vefat ederse Nisan ve Mayıs aylık tutarları, Nisan ayında vefat ederse Mayıs aylık tutarı hak sahiplerinden istenmektedir.

Ancak, bu şekildeki uygulamayı Danıştay iptal etmiştir. Bu şekilde olup da borç çıkarılanların Danıştay kararını emsal göstererek Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat etmesini tavsiye edebiliriz. (Danıştay 11 inci Dairesi Esas No. 2001-5443, Karar numarası 2014-309)

2008 yılında 5510 sayılı Kanunla emekli veya hak sahiplerine ödenecek olan aylıklarda 3 aylık ödeme sisteminden vazgeçilmiştir.

5510 sayılı Kanun Madde 55 hükmü gereği, sigortalıya veya hak sahiplerine bağlanan gelir veya aylıklar, her ay peşin olarak ödenmekte ve gelir ve aylıkların ödeme dönemleri, ödeme tarihleri, ödeme şekli ve ödeme merkezlerinin belirlenme yetkisi de Sosyal Güvenlik Kurumunda olmaktadır.

Sonuç değerlendirmemiz olarak;

Sosyal Güvenlik Kurumu işlemlerinde 2008 yılı Ekim ayından önce bağlanmış olan aylıklarda 3 aylık sistemi devam etmekte, bu tarihten sonra bağlanmış olan aylıklarda 3 aylık sistemi bulunmamakta, her ay aylık tutarları ödenmektedir.

Aylık tutarlarının geri istenilmesi işleminin sadece emeklinin vefatındaki işlemlerle sınırlı olacağını, hak sahipliği aylığı alanların vefatı halinde uygulanamayacağını değerlendirmekteyiz. Yani, Mart, Nisan, Mayıs ayları olarak 3 aylık dul aylığını peşin almış olan birinin Mart ayı içerisinde vefatı halinde Nisan, Mayıs ayları SGK tarafından geri istenmemesi gerektiğini belirtebiliriz.

Not olarak: 5434 e göre aylıklarını 3 er aylık olarak peşin alanlardan, aylıklarını her ay almak şeklinde değiştirme olduğunda, Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamalarında tekrardan 3 aylık ödeme şekline dönüştürülmemektedir.

Tavsiyemiz, her ne kadar 3 aylığını aldıktan bir süre sonra vefat etmiş olsa da kalan tutarların varisleri olarak hak sahipliği konusunda (Sosyal Güvenlik Kurumunca geri tahsil edilmesine dair olmayıp) Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunulmasının iyi niyet kapsamında faydalı olacağını söyleyebiliriz.