Sakatlık indiriminden yararlananlar asgari geçim indiriminden nasıl yararlanır?

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9/4/2003 tarih ve 4842 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile değişik Sakatlık indirimi başlıklı 31 inci maddesinde "Çalışma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece sakat, asgari % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve aşağıda sakatlık dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.
Sakatlık indirimi;
- Birinci derece sakatlar için 440.000.000 lira (600 Yeni Türk Lirası),
- İkinci derece sakatlar için 220.000.000 lira (300 Yeni Türk Lirası),
- Üçüncü derece sakatlar için 110.000.000 lira (150 Yeni Türk Lirası)dır.
Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile belirlenir."hükmü yer almaktadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 28/3/2007 tarih ve 5615 sayılı Kanunun 2 üncü maddesi ile yeniden düzenlenen Asgarî geçim indirimi 32 maddesinde "Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5'idir. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında "çocuk" tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
Asgarî geçim indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir."denilmektedir.

193 sayılı Kanunun esas tarife başlıklı 103 üncü maddesinde Gelir vergisine tabi gelirler;
7.000 (7.800) YTL'ye kadar % 15
18.000 (19.800) YTL'nin 7.000 (7.800) YTL'si için 1.050 (1.170) YTL, fazlası % 20
40.000 (44.700) YTL'nin 18.000(19.800) YTL'si için 3.250 (3.570)YTL, fazlası % 27
40.000 (44.700) YTL'den fazlasının 40.000(44.700) YTL'si için 9.190 (10.293) YTL,
Fazlası % 35
oranında vergilendirilir."denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat uyarınca;
1- Gelir vergisi kesilenler (Devlet Memurları) hem vergi indiriminden hem de asgari geçim indiriminden faydalanmaları mümkün bulunmaktadır.

2- Vergi matrahı vergi indirim miktarından az olması halinde ise ayrıca asgari geçim indiriminden faydalanmaları 193 sayılı Kanunun 32 maddesinde yer alan "Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz."hüküm sebebiyle mümkün olamamaktadır.

3- Devlet memurlarının vergi matrahları düşük olması sebebiyle söz konusu durum oluşmaktadır. Vergi matrahları yüksek olan işçi ve sözleşmeli personelin vergi matrahları yüksek olması sebebiyle böylesi bir durum yaşanmaz.

4- 193 sayılı Kanunun 32 maddesinde yer alan "Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz." hükmünün kaldırılması halinde, asgari geçim indiriminden yaralanamayan memurların agarî geçim indiriminden faydalanmaları mümkün olabilecektir. Ancak bunun için kanuni düzenleme gerekmektedir.

265 seri nolu Asgari geçim indirimi uygulamasına ilişkin Gelir Vergisi Tebliğinde yer alan örnek ise şu şekildedir:

Bekar olan ve ikinci derece (aylık 280 YTL4) sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir ücretlinin 2008 yılı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.

2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL

Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı : % 50

- Mükellefin kendisi için % 50

Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 50=) : 3.375,00 YTL

Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 3.375,00 x% 15=) : 506,25 YTL’dir.

Bu ücretlinin ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gerçekleştirilecektir.

- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti : 562,50 YTL

- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 478,13 YTL

- İkinci Derece Sakatlık İndirimi : 280,00 YTL

- Sakatlık İndirimi Düşüldükten Sonra Kalan Tevkifat Matrahı : 198,13 YTL

- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 29,72 YTL

- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilebilecek A.G.İ. Tutarı : 42,19 YTL

- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi : 0,00 YTL

- 2008 yılı Ocak Ayında yararlanılacak A.G.İ. Tutarı : 29,72 YTL’dir.

Bu ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken sakatlık indirimi de mahsup edilecek, sakatlık indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’si olan (506,25/12=) 42,19 YTL mahsup edilecektir. Ancak mahsup edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacağından yalnızca 29,72 YTL’lik kısmı ücretliye ödenecek ve (42,19-29,72=) 12,47 YTL asgari geçim indirimi farkı diğer dönemlerde de değerlendirilmeyecektir.

Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarı kadar yani 29.72 YTL ücretliye daha fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar sakatlık indirimi tutarı ile birlikte 445,03 YTL iken 474,75 YTL olmaktadır.