İl özel idaresi, bugün itibariyle, yetkili sendika ile toplu sözleşme yapabilir mi?

Soru

Merhabalar,
Ben bir il özel idaresi çalışanıyım.
Bulunduğum kurumda yetkili memur sendikası il genel meclisi ile dün bir toplu sözleşme imzaladı. 2012'nin ocak ayından itibaren geçerli olmak kaydıyla alınan ücretlere unvan sınıfına göre artışlar getirildi. Yalnız ben biraz tereddütlüyüm.
Anayasa değişikliği sonucunda memurlara toplu sözleşme hakkı getirilmiş olmasına rağmen bunun nasıl yapılacağı yönünde bir yasal düzenleme yapılmadığını sanmaktayım.
İlerde herhangi bir Sayıştay veya içişleri bakanlığı denetiminde, alınan bu ücretlerin tarafımıza zimmet olarak çıkarılacağı kanaatini taşımaktayım.
Bu hususta sizden yardım istiyorum. Şu an itibarı ile yapılan toplu sözleşmeler geçerli midir? İl genel meclisleri bu konuda yetkili midir?
Çok teşekkür ederim. Kolay gelsin.

Cevap

Anayasa paketinden: Memurlara 'toplu sözleşme' hakkı verilecek

Devlet memurların mali hakları 657 sayılı Kanunla belirlenmiştir. Bu belirlemenin dayanağı Anayasanın 128. maddesinin 2. fıkrası hükmüdür. O hüküm şu şekildedir: "Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir."

Ancak, yapılan düzenlemede, bir kanun ile düzenlenmesine gerek olmayan bir istisna getirilmektedir. O istisna yeni metinde şu şekildedir: "Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır."

5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

Anayasada yapılan değişiklik sonrasında 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Anayasa değişikliğine ilişkin düzenlemeler henüz yapılmamıştır.
Mevcut 4688 sayılı Kanunda toplu görüşme mevcut olup toplu sözleşmeye ilişkin düzenlemeler yer almamaktadır.
4688 sayılı Kanun ile yetkili sendika ve toplu sözleşme yapmaya yetkili kamu işverenini tespit etmenin imkanı bulunmamaktadır.

4688 sayılı Kanunda yapılacak değişiklikler ile öncelikle
-Yetkili sendikaların nasıl belirleneceği,
-Toplu sözleşme yapmaya yetkili kamu işvereninin kim olduğunun belirlenmesi,
-Toplu sözleşmeden kimleri hangi şartlarda faydalanacağının
-Toplu sözleşme süresinin kaç yıl olabileceği,
hususların açıkça belirlenmesi gerekmektedir.

Mali ve sosyal haklara ilişkin toplu görüşme hükümlerinin istisna tutulması, önümüzdeki dönemde, çok önemli bir gündem maddesi olacaktır. Anayasa değişikliği sonrasında çıkarılacak yasal mevzuatta bu hususun da değerlendirilmesinin yararlı olacağını düşünüyoruz.

657'nin mali hükümleri kalkacak mı?

Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Taslağı

Yukarıda yer verilen açıklamalar uyarınca; Toplu sözleşme hukuku hakkında en azından yukarıda yer alan hususlara ilişkin olarak belirlemeler yapılmadan toplu sözleşme yapılamayacağı değerlendirilmektedir.
2012 yılında kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarına ilişkin belirlemenin toplu sözleşme ile gerçekleştirilebilmesi yasal düzenlemenin bir an evvel yürürlüğe konulmasına bağlıdır.
Bunun dışında uygumla yapılması kanunsuzluk ve kargaşadan başka bir şey doğurmaz.
Her işyeri bazında toplu sözleşme yapılması yan yana hizmet veren kamu görevlileri arasında ücret farklılığı ve ücret adaletsizliği doğurur. Toplu sözleşme siteminin amacı ücretlerde adaleti sağlamaktır. Kurumsal ve işyeri farklılığını artırmak deildir.