Devlet memurlarının yurtdışında eğitimine ilişkin düzenlemeler 657 sayılı Kanunun 78, 79 ve 80. maddeleri ile Yetiştirilmek Amacıyla Yurtdışına Gönderilecek Devlet Memurları Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir.

Mevcut mevzuat hükümleri dikkate alındığında memurlar eğitim amacıyla yurtdışına üç şekilde gönderilmektedir. Bunlar; bütçe imkanları kapsamında kurumlara tahsis edilen kontenjanlar, tahsisi yapılan dış kaynaklı burslar, son olarak da şahsi imkanlarla sağlanan özel burslar yoluyla olmaktadır. İlk iki usule göre gönderilenlere yurt içindeki maaşlarının yüzde 60'ı ödenmektedir. Yurt içi maaşının yüzde 60'ı tutarındaki ödemeye ilave olarak bütçe imkanları kapsamında tahsis edilen kontenjanlar dahilinde; uluslararası kuruluşlarda staja gönderilenlere dokuzuncu derecenin birinci kademesindeki dışişleri meslek memuru aylığının tamamı, lisansüstü eğitim amacıyla gönderilenlere ise 2/3'ü ödenmektedir. Dış burslara dayalı olarak gönderilenlerin aldığı burs miktarı bu tutarın altında ise aradaki fark ayrıca ödenmektedir. Şahsen özel burs sağlayanlara ise sadece aylıksız izin verilmekte ayrıca bir ödeme yapılmamaktadır.

Yetiştirilmek Amacıyla Yurtdışına Gönderilecek Devlet Memurları Hakkında Yönetmeliğin ek 1. maddesinde, "Şahsen özel burs, memurun şahsi girişimleri sonucunda;

a) Yükseköğretim Kurulunca yabancı memleketlerin uygun görülen üniversite, yüksekokul, enstitü, eğitim merkezleri ve diğer öğretim kuruluşlarından veya Başbakanlıkça uygun görülen yurt dışındaki dernek, vakıf veya meslek teşekkülü niteliğindeki kuruluşlardan,

b) Uluslararası resmi kuruluşlardan,

bu Yönetmeliğin amacına göre temin ettiği burslardır.

Şahsen özel burs sağlayan memurlara iki yıla kadar aylıksız izin verilebilir. Gerekirse bu süre bir katına kadar artırılabilir.

Şahsen özel burs sağlayan memurlara, burs verilme konusuyla ilgili dalda dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olması kaydıyla, bu Yönetmeliğin 6, 8, 10, 11, 18, 19, 21 ve 23 üncü maddesi hükümleri uygulanır." denilmektedir.

Şahsen özel burs sağlayan ve bu burstan istifade etmesi için aylıksız izin verilen memurların da tabi olacağı belirtilen hükümlerden Yönetmeliğin 6. maddesinde yurtdışına gönderileceklerde aranacak şartlar, 8. maddesinde gerekli yabancı dil düzeyi, 10. maddesinde yurtdışına gönderilen Devlet memurlarının çalışmalarının denetlenmesi, 11. maddesinde öğrenim süresi ve süre uzatımı, 18. maddesinde çalışma raporu verme yükümlülüğü, 19. maddesinde yurtdışındaki makamlara bilgi verme yükümlülüğü, 21. maddesinde program süresinin bitiminde göreve dönüş, 23. maddesinde ise disiplin kurulu kararı ile geri çağrılma halleri düzenlenmiştir.

Görüldüğü üzere memurun şahsi girişimleri ile yurtdışından özel burs sağlaması bu burstan yaranlanması için yurtdışına gönderilmesine yetmemektedir. Ayrıca Yönetmelikte belirtilen ve yukarıda yer verdiğimiz şartların taşınması da gereklidir.

Kanunun 78. maddesinde geçen, "İki yıla kadar ayrılma müsaadesi verilebilir." hükmü ile Yönetmeliğin ek 1. maddesinde yer alan, "Şahsen özel burs sağlayan memurlara iki yıla kadar aylıksız izin verilebilir." hükmünden, Yönetmelikteki şartları sağlasa bile şahsi imkanlarla sağlanan özel burstan yararlanmak için aylıksız izin verilmesi konusunda idarenin takdir hakkı bulunduğu sonucu çıkmaktadır. Fakat takdir hakkının sınırsız olmadığı, kamu yararına uygun kullanılması gerektiği, kurumlara tahsis edilen kontenjanla ilgisi olmayıp kişisel girişimleri sonucu kamuya ilave bir yük getirmeksizin özel burs sağlayıp gerekli koşulları da taşıyan memurun haklı beklentisinin gözardı edilemeyeceğini, aksi bir tutumun takdir hakkının keyfi kullanılması anlamına geleceğini değerlendirmekteyiz.

Konuyla ilgili olarak ayrıca, şahsen özel burs sağlayan memurun 5 yıllık hizmeti olması halinde 657 sayılı Kanunun 108/E maddesi kapsamında aylıksız izin alabileceğini belirtmek isteriz. Şayet eğitim programı bir yıllık sürede tamamlanabilecek ise Yönetmelikte yer alan şartlar aranmaksızın söz konusu hüküm kapsamında bir yıl aylıksız izin kullanılabilir. Bu durumda da idarenin aylıksız izin verme konusunda takdir hakkı olduğunun bilinmesi gerekir.