Memur, ayak bileğinden ameliyat olan çocuğu için refakat izni kullanabilir mi?

Üniversitelerde görev yapan Devlet memurları ile diğer kurumlarda görev yapanlar arasında tabi olunan mevzuat yönünden farklılık bulunmamakta olup, izin hakları bakımından tüm memurlar 657 sayılı Kanuna tabidir.

Yıllık izin hakkıyla ilgili olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 102. maddesinde, "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir." hükmü, 103. maddesinde ise "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izliyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer." hükmü yer almaktadır.

Refakat izni, kamu görevlileri sendikaları ile hükümet arasında yapılan toplu görüşmelerde varılan mutabakat gereği 2011 yılında 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler kapsamında 657 sayılı Kanuna girmiştir. Konuyla ilgili olarak 657 sayılı Kanunun 105. maddesinin son fıkrasında, memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hallerinde, bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verileceği, gerektiğinde bu sürenin bir katına kadar uzatılacağı hükme bağlanmıştır.

Refakat iznine ilişkin detaylar ise, Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'te düzenlenmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin 10. maddesinde, "(1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun;
a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,
b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin,
ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.
(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbi sebepler, refakat edilmediği takdirde hayati tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi halinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katma kadar uzatılır.
(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.
(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.
(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması halinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.
(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük hakları korunur." hükümleri yer almaktadır.

Yukarıdaki hükümlere göre idarenin bir sağlık kurulu raporu ibraz edilmeden hasta yakınınızın bakımı için refakat izni vermesi mümkün değildir. Ancak, Yönetmelik hükmünde aranan koşulları taşıyan bir sağlık kurulu raporu olması halinde refakat izni verilmesinde idarenin takdir hakkı bulunmamaktadır. İdare refakat izni talebinde sağlık kurulu raporuyla bağlı olup, sadece raporun izin verilmesi için gerekli kriterleri içermediği gerekçesiyle izin talebini uygun görmeyebilir. Bu kapsamda ameliyat sonrası düzenlenecek sağlık kurulu raporunun refakat izni verilmesi için aranan nitelikleri taşıması konusunda doktorlarınızla görüşmenizde fayda olacaktır. Ancak yönetmelik, refakat edilmediği taktirde hayatı tehlikeye girecek durumlar için refakat izni verilmesini öngörmektedir.

Yıllık izin konusunda amire verilen yetki ise iznin zamanını belirleme konusundadır. Yıllık izin talebinde bulunan memura bu tarihte uygun görmüyorum ama şu tarihte kullanabilirsin diyebilir. 102. madde hükmünde yer verilen "ihtiyaca göre" ibaresinde özne izne ihtiyaç duyan memurdur. İznin toptan veya kısım kısım kullanılması konusunda belirleyici olan memurun isteğidir. Amirin izin talebinde bulunan memura iznini toptan kullanamazsın veya parça parça kullanamazsın deme yetkisi olmadığını değerlendirmekteyiz.