Aylıksız izindeki memur ticaret yapabilir mi?

Bilindiği üzere, 675 sayılı Devlet Memurları Kanunun Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı başlıklı 28 inci maddesinde "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun 108 inci maddesinde aylıksız izne ilişkin düzenleme yapılmış olup, mezkur Madde de "Devlet memurunun bakmaya mecbur olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olması hallerinde, bu hallerin raporla belgelendirilmesi şartıyla Devlet memurlarına, istekleri üzerine en çok altı aya kadar aylıksız izin verilebilir. Aynı şartlarla bu süre bir katına kadar uzatılabilir.
Devlet memurlarına on hizmet yılını tamamlamış olmaları ve istekleri halinde memuriyet süreleri boyunca ve bir defada kullanılmak üzere altı aya kadar aylıksız izin verilebilir. Ancak, sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilan edilen bölgelere veya kalkınmada öncelikli yörelere 72 nci madde gereğince belli bir süre görev yapmak üzere mecburi olarak sürekli görevle atananlar hakkında bu bölgelerdeki görev süreleri içinde bu fıkra hükmü uygulanmaz.
Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin (A) bendinde belirtilen sürelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir.
Yetiştirilmek üzere (bursla gidenler dahil) yurt dışına Devlet tarafından gönderilen öğrenci ve memurlarla, yurt içine ve yurt dışına sürekli görevle atanan memurların eşlerine memuriyetleri süresince her defasında bir yıldan az olmamak üzere en çok dört yıla kadar aylıksız izin verilebilir. Bunların dönüşlerinde, bu Kanunun 72 nci maddesi çerçevesinde görev yerlerine bağlı olmaksızın atamaları yapılır.
Aylıksız izin süresinin bitiminden önce mazeretini gerektiren sebebin kalkması halinde, memur derhal görevine dönmek zorundadır. Mazeret sebebinin kalkması halinde veya aylıksız izin süresinin bitiminde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılırlar.
Muvazzaf askerliğe ayrılan memurlar askerlik süresince görev yeri saklı kalarak aylıksız izinli sayılırlar. Bunlar hakkında 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri ile bu Kanunun 83 üncü maddesi hükümleri saklıdır. " denilmektedir.
Sözkonusu hükümden de anlaşılacağı üzere aylıksız izin memura tanınmış bir hak olup, kişinin memuriyet sıfatını sona ermemektedir. Memuriyet maaş dışındaki hak ve vecibeleri devam etmektedir.

01.02.1988 tarih ve 4620/1 sayılı Genel Kurul Kararında aylıksız izinli olan devlet memurunun memuriyet sıfatının devam ettiğini belirmek suretiyle eş ile bakmaya mecbur oldu ana, baba ve çocuklarının tedavi giderlerinin kurumunca ödenmesi yönünde karar vermiştir. Sayıştay kararı da bu görüşümüzü destekler mahiyettedir. Sayıştay Kararı için tıklayınız.

Diğer taraftan Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet memurları Kanunun 125 inci maddesinde disiplin cezaları;
A) Uyarma,
B) Kınama,
C) Aylıktan kesme,
D) Kademe ilerlemesinin durdurulması,
E) Devlet memurluğundan çıkarma olarak belirlenmiştir.
Bu disiplin cezalarını gerektiren fiil ve haller tek tek sayılmıştır. Anılan maddenin Kademe ilerlemesinin durdurulmasını düzenleyen (D) bendinin(h) fıkrasında "Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak," hükmü yer almaktadır.

Aylıksız izinde olan Devlet memurları başka bir yerde çalışmaları yukarıda yer verilen açılamalar çerçevesinde mevzuata aykırı olup, belirtilen disiplin cezasını gerektirmektedir.