Memurun sebep olduğu zarar, memura nasıl ödettirilir?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 maddesinde “Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.

Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.

Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir.” ve ayrıca “Kişilerin uğradıkları zararlar” başlıklı 13 üncü maddesinde de “Kişiler kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava açarlar. Ancak, Devlet dairelerine tevdi veya bu dairelerce tahsil veya muhafaza edilen para ve para hükmündeki değerli kağıtların ilgili personel tarafından zimmete geçirilmesi halinde, zimmete geçirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafından hak sahibine ödenir. Kurumun, genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır.

İşkence ya da zalimane, gayri insani veya haysiyet kırıcı muamele suçları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince verilen kararlar sonucunda Devletçe ödenen tazminatlardan dolayı sorumlu personele rücu edilmesi hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.

12 nci maddeyle bu maddede belirtilen zararların nevi, miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları ve yapılacak işlemlerle ilgili diğer hususlar Başbakanlıkça düzenlenecek yönetmelikle belirlenir.” hükümleri yer almaktadır.

657 sayılı Kanunun 13 maddenin son fıkrası hükmü uyarınca 27/6/1983 tarihli ve 83/6510 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik” yürürlüğe konulmuştur.

Anılan yönetmeliğin tanımlar başlıklı 3 üncü maddesinde “1- Kasdi zarar: Memurların idare veya kişilere bile bile, isteyerek zarar vermesi halidir.

2- İhmal sonucu zarar: Memurların sorumlu oldukları işlere gerekli özeni göstermemeleri veya işleri savsaklamaları sebebiyle idare veya kişilerin zarara uğraması halidir.

3- Tedbirsizlik sonucu zarar: Memurların gerekli önlemleri zamanında almamaları veya eksik olarak almaları sonucunda idarenin veya kişilerin zarara uğraması halidir.” denilmektedir.

Ayrıca Bu Yönetmeliğin “Memurların Sorumlulukları ve Zararları Tazmin Mükellefiyeti” başlıklı 4 üncü maddesinde ise “ Memurlar görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek; Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almakla görevli ve sorumludurlar.

Memurlar, bu görev ve sorumlulukların yerine getirilmemesi sebebiyle doğan zararları bu yönetmelikte belli edilen usul ve esaslar uyarınca tazminle mükelleftirler. Sayıştaya karşı sorumlu olanların sorumlulukları hakkında 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümleri saklıdır.” hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, anılan Yönetmeliğin “Zararların Tazmini İçin Gerekli Şartlar” başlıklı

6 ncı maddesinde “Memurların zararları tazmin mükellefiyetinin doğması için;

a) Zararın mevcut olması,

b) Zararın doğrudan doğruya memurun fiilinden doğması,

c) Zararın mücbir sebebten hasıl olmaması,

şarttır.” hükmü bulunmaktadır.

Yukarıda yer verilen hükümler çerçevesinde; Memurların Sorumlulukları ve Zararları Tazmin Mükellefiyeti doğması için Yönetmeliğin 4 üncü maddesi çerçevesinde Memurun, bu görev ve sorumlulukların yerine getirilmemesi sebebiyle doğan zarar bulunması ve bu zarın Zararların Tazmini İçin Gerekli Şartlar başlıklı 6 maddesinde belirtilen şartlara uyması gerekmektedir.

Bu hususların belirlenmesi için araştırılması ve memurun da savunmasının alınması gerektiği değerlendirilmektedir.