657 Sayılı Kanuna göre memura her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık almayan eşi için aile yardımı ödeneği verilmekte, memur eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanmakta, eşinden boşanma veya eşinin ölümü halinde ödenek kesilmektedir.

Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 12. maddesine göre, aile yardımı personelin ilk işe girişinde alınacak Aile Yardımı Bildirimine dayanılarak ödenmektedir. Bu bildirim, personelin aile yardımından yararlanan eş veya çocuk durumunda meydana gelen değişiklikler ile yer değiştirme suretiyle atama halinde yenilenmektedir.

Diğer taraftan 657 sayılı Kanunun 28. maddesinin son fıkrasında, "Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler." denilmektedir. Bu hüküm uyarınca memurlar kendilerine yasaklanmış olan faaliyetleri yerine getiren eşleri için bildirimde bulunmak zorundadır. Madde hükmünde memurlara yasaklanan faaliyetler arasında serbest meslek veya mesleki faaliyet icrası ile gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışma da yer almaktadır. Eşi bu şekilde bir faaliyette bulunan memur durumu 15 gün içinde kurumuna bildirmekle yükümlüdür.

657 sayılı Kanunun 202. maddesinde menfaat karşılığı çalışmaya atıf yapılmakla birlikte menfaat karşılığı çalışmanın belgelendirilmesinin en kesin yolu SGK kayıtlarıdır. Sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında sigortalı olması gerektiği halde bildirimi yapılmayan kişi kayıt dışı çalışıyor veya çalıştırılıyor demektir. Böyle bir durum için cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Bir günlük çalışma bile olsa Kuruma bildirim verilmesi gereklidir.

Beyan esas olduğu için eşi menfaat karşılığı çalışan memur bu durumu beyan etmemesi halinde aile yardımı ödeneğinden yararlanacaktır. Ancak SGK tarafından yapılacak denetimlerde kayıtdışı çalıştırıldığının tespiti halinde ödenmiş aile yardımı tutarları geriye dönük olarak faiziyle birlikte tahsil edilecektir. Ayrıca 657 sayılı Kanunun 28. maddesindeki bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebiyle memur hakkında idari işlem yapılabilecektir. Yine gelecekte sosyal güvenlik haklarından yararlanmak isteyen eşin kayıt dışı çalıştırıldığı sürelerin tespiti talebinde bulunması ihtimali de mevcuttur. Bunların hepsi memurun aleyhine oluşabilecek durumlardır.

Aile yardımı bildirimleri günümüzde E-Devlet üzerinden memurun kendisi tarafından yapılabilmektedir. Yukarıda belirttiğimiz sıkıntılı durumların yaşanmaması bakımından memurun çalıştığı gün sayısına bakılmaksızın kayıtdışı bile olsa çalışan eşi için aile yardımı beyannamesi vererek bu durumu belirtmesi gerektiğini, bildirim verme sayısınının bir sınırı olmadığını, ay içinde işe başlama ve ayrılış bildiriminin verilebileceğini değerlendirmekteyiz.

Konuya ilişkin olarak ayrıca "Ayda 1 gün veya 1 hafta çalışan eş için aile yardımı kesilir mi?" başlıklı içeriğimize de bakılmasında yarar bulunmaktadır.