657'nin 72. maddesindeki hüküm, her iki eş de memur ise uygulanabilir

1982 Anayasasının ailenin korunması başlıklı 41 inci maddesinde "Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.
Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar." hükmü bulunmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun "Yer değiştirme suretiyle atanma" başlıklı 72 inci maddesinde "Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye'nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır.
Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76 ncı maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal bir görev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere aşağıdaki şartlarda izin verilebilir.
Bu suretle izin verilenlere, aylık ve diğer ödemelerine karşılık olarak, aylık (taban ve kıdem aylığı dahil), ek gösterge, zam ve tazminatlarının kanuni kesintiler düşüldükten sonraki net miktarının, eşleri;
a) Olağanüstü Hal Bölgesine dahil illerle bu illere mücavir olarak belirlenen illerde görevli olanlara %60'ı,
b) Kalkınmada 1 inci derecede öncelikli yörelerde görevli olanlara %50'si,
c) Kalkınmada 2 nci derecede öncelikli yörelerde görevli olanlara %25'i, kurumlarınca kadro tasarrufundan ödenir.
Eşleri diğer yörelerde görevli olanlar ise ücretsiz izinli sayılır.
Yukarıda sayılanların kadroları eşlerinin görevlendirme süresiyle sınırlı olarak saklı tutulur. Ancak, bu süre memuriyet boyunca 4 yılı hiç bir surette geçemez. Bunların kademe ilerlemesi; emeklilik ve diğer bütün hakları ve yükümlülükleri devam eder. Ancak ücretsiz izin verilenlerin bu sürelerinin emeklilikten sayılabilmesi için kesenek ve kurum karşılıklarının her ay kendileri tarafından T.C. Emekli Sandığına yatırılması gerekir.
Memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esasları Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir. Kurumlar atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığının görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlar." hükmü yer almaktadır.

Anılan 72 ikinci maddede yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun memur olan eşi hakkında düzenleme yer almaktadır. Devlet memurunun diğer personel Kanunlarına tabi eşleri hakkında söz konusu hükmün uygulama kapsamında olduğundan bahsetmenin doğru olmadığını değerlendirmekteyiz.

Diğer taraftan;657 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin (D) bendinde de "Özel burs sağlayan ve bu burstan istifade etmesi için kendilerine aylıksız izin verilenler de dâhil olmak üzere burslu olarak ya da bütçe imkânlarıyla yetiştirilmek üzere yurtdışına gönderilen veya sürekli görevle yurt içine ya da yurtdışına atanan veya en az altı ay süreyle yurtdışında geçici olarak görevlendirilen memurlar ve diğer personel kanunlarına tâbi olanlar ile yurtdışına kamu kurumlarınca gönderilmiş olan öğrencilerin memur olan eşleri ile 77 nci maddeye göre izin verilenlerin memur olan eşlerine, görev veya öğrenim süresi içinde aylıksız izin verilebilir."ifadesi yer almaktadır.

108 inci maddenin diğer personel kanunlarına tabi personel de münhasıran zikredilmiştir. Bu madde de yapılan düzenlemede Kanun koyucunun amacını tam olarak bize göstermektedir.

Yukarıda yer verilen açıklamalar uyarınca;
1-657 sayılı devlet memurları kanunun 72 inci maddesi her ikisi de devlet memur olan eşler için uygulanması mümkündür.
2- Kamu kurumları memurlarından, diğer personel kanunlarına tabi eşleri tayin olan devlet memurlarının yer değişiklik taleplerinin anayasanın anılan hükmü uyarınca yasal engel olmaması halinde yerine getirmeleri gerekmektedir.
3- Kurumların memurun atanmayı istediği ve eşinin atandığı yerde teşkilatı olmaması halinde kurumun yapabileceği bir husus bulunmamaktadır.
4- Devlet memuru atanmak istediği yerdeki kamu kurum ve kuruluşlarına kendisine müracaat etmesi gerekmektedir.
5-Görevde yükselme mevzuatına uygun olarak 657 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi hükmü uyarınca atanabileceğiniz 657 sayılı Kanununa tabi memur kadroları bulunan bütün kurumlara naklen atanmak suretiyle çalışmanız mümkündür.
6- Bir merkeze müracaat etmek suretiyle sizin atamanızı koordine edecek bir merkez kurum bulunmamaktadır.
8- Kanaatimce bu husustaki koordinasyonu sağlayacak merkezi bir kurum olması gereklidir. Bu kurumun da devlet teşkilat yapısı ve görevleri değerlendirildiğinde Devlet Personel Başkanlığının olmasının yerinde olacağını değerlendirmekteyiz.