Doğum yapan memurun 4/B li eşi ücretsiz izin kullanabilir mi?

Öncelikle bir hususu ifade etmekte fayda var. Sözleşmeli personelin hakları, yükümlülükleri ve çalışma koşulları 657/4B maddesi ile bu maddeye dayalı olarak yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar ile düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemelerde sözleşmeli personele Devlet memurlarında olduğu gibi ücretsiz izin hakkı tanınmamıştır. Doğum yapan memur ve sözleşmeli personele doğum sebebiyle verilen izin süreleri aynı olmakla birlikte bu izin memurlar için analık izni, sözleşmeli personel için ise ücretli doğum izni olarak adlandırılmaktadır. Yine doğum yapan memura ve/veya eşine verilen ücretsiz iznin, doğum yapan sözleşmeli personel bakımından karşılığı sözleşmeyi fesih ve iki yıl içinde eski pozisyonuna dönüş hakkıdır.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların ek 1. maddesinin ilk fıkrasında, "Doğum, evlat edinme ve askerlik sebebiyle hizmet sözleşmesi feshedilen sözleşmeli personelin pozisyonu saklı tutulur ve istekleri halinde bu personel ayrıldığı kurumunda yeniden hizmete alınır. Ancak yeniden hizmete alınacak sözleşmeli personelin;

a) Sözleşmesinin feshi sebebiyle iş sonu tazminatı almamış bulunması,

Doğum sebebiyle hizmet sözleşmesini feshedenlerin, doğum izninin veya evlat edinme nedeniyle kullanılan iznin bitiminden itibaren en geç iki yıl; askerlik sebebiyle hizmet sözleşmesi feshedilenlerin ise terhis tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yeniden istihdam edilmek üzere ayrıldığı kurumuna yazılı talepte bulunması,

gerekmektedir. Kurumlar, yazılı talebi takip eden en geç otuz gün içinde ilgilileri istihdam ederler." denilmektedir. Bu hükümde sözleşmenin feshi konusunda edilgen bir cümle kullanılmış olmakla birlikte, bir hakkın isteğe bağlı olarak kullanılması söz konusu olduğundan sözleşme, personel tarafından feshedilecektir.

Devlet Memurları Kanununun 108/B maddesinde doğum yapan memura ve eşine başlangıç tarihleri farklı olmakla birlikte 2 yıl ücretsiz izin verileceği hükme bağlanmıştır. Bu izinden yararlanmak için her iki eşin de memur olması gerekmektedir.

Doğum yapan memurun 4/B'li eşinin sözleşmeyi fesih ve iki yıl içinde yeniden dönüş hakkı olup olmadığına gelince, Esasların ek 1. maddesindeki kurgudan feshin doğum yapan sözleşmeli personel tarafından gerçekleştirileceği anlaşılmaktadır. Fesih sonrası göreve dönüş için öngörülen iki yıla kadar olan sürenin başlangıç tarihinin "doğum izninin" yani doğum sonrası sekiz haftalık iznin bitiş tarihi olması, doğum izninin de doğum yapan personel tarafından kullanılması, ayrıca ücretli doğum izninin memurlar için analık izni adıyla verilmesi bu görüşümüzü desteklemektedir.

Sonuç olarak, 4/B'li sözleşmeli personelin eşinin doğum yapmasını gerekçe göstererek sözleşmeyi feshetmesi ve ek 1. madde hükmünden yararlanması mümkün bulunmamaktadır.